11) Türk Tarihi Kronolojisi (15. y.y.)
Yayin Tarihi 9 Nisan, 2015
Kategori KRONOLOJİ
Türk Tarihi Kronolojisi
XV. yüzyıl
1400 Bursa’da I. Bayezid tarafından Ulu Cami’ yaptırıldı; İlk Osmanlı Darü’ş-şifa’sı Yıldırım Bayezid tarafından inşa edildi.
1400 Timur, Suriye’de Memlûklüleri yendi.
1401 Timur, Bağdad’ı yakıp-yıktı.
1400 1400-1401/07 Altınordu hanı, Şadi-Bek’in saltanatı.
Temmuz 1402 Yıldırım Bayezit ile Timur’un kuvvetleri arasında Ankara Meydan Muharebesi yapıldı (20 Temmuz 1402 Osmanlı).
Aralık 1402 Timur, İzmir’i kuşattı (1 Aralık 1402, Osmanlı).
1402-1413 Osmanlı Devleti’nin Fetret Devri.
Mart 1403 4. Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezıd vefat etti (8 Mart 1403).
1403-1537 Gucerât Sultanlığı: Diyu (Batı Hindistan)’da kurulmuştur. 1405 Timur’un vefaatı.
1405 Hint Okyanusu’nda Çinliler’in yolculukları.
1406 İbn Haldun’un ölümü (tarihçi ve sosyal bilimci).
1406 Azerbaycan’da Celayirlilerin yerini alan Karakoyunlular Tebriz’i ele geçirdiler.
1406 İbn-i Haldun öldü (17 Mart 1406)
1406-1562 Malva Sultanlığı: Madun (Gucerât’ın doğusu)’da kurulmuştur.
1407-1410 Altınordu hanı, Pulat-Han’ın saltanatı.
1407-1447 Timur’un oğlu Şah Ruh (1377-1447)’un Herat’ta hükümdarlığı.
1407-1449 Şah Ruh’un oğlu Uluğ Bey (1394-1449)’in Semerkant’da hükümdarlığı.
1408-1467 Kara Koyunlu Türk Emirliği’nin Batı İran’da kuruluşu.
1410-1412 Altınordu hanı, Timur (Timur Kutluk’un oğlu)’un saltanatı.
1412 Altınordu hanı, Celaleddin (Toktamış’ın oğlu)’in saltanatı.
1412-1414/17 Altınordu hanı, Kerim Berdi’nin saltanatı.
1413-1421 I. Mehmet (Çelebi)’in saltanatı ve Fetret Devri’nin sona ermesi (Osmanlı).
1414-1415 Altınordu hanı, Kibek Han’ın saltanatı.
1415 Agincourt Muharebesi’yle İngiliz Kralı V. Henry’nin Fransa’ya yeniden saldırması.
1415 Portekiz Septe’de: Portekiz Afrika İmparatorluğunun başlangıcı.
1416 Şeyh Bedreddin isyan etti (Osmanlı).
1416 I. Mehmet, Macar Seferini düzenledi.
1417 Avlonya fethedildi (Osmanlı).
1417-1419? Altınordu hanı, Cabbar Birdi’nin saltanatı.
1418 Samsun bölgesi zaptedildi (Osmanlı). 1418? Altınordu hanı, Çegre’nin saltanatı.
1419 Bursa’da Yeşil Cami’nin bitmesi (Osmanlı).
1419- 1424 ve 1427-1437/38 Altınordu hanı, Uluğ Muhammed (İçkili Hasan oğlu)’in saltanatı.
1420 Şeyh Bedrettin’in Serez’de idamı (doğumu 1359).
1420- 1424 Altınordu hanı, Devletbirdi’nin saltanatı.
1421 Çelebi Mehmed öldü ve II. Murad tahta geçti (Osmanlı).
1421- 1444 II. Murat’ın saltanatı (Osmanlı).
1422 Mevlüt yazarı Süleyman Çelebi’nin ölümü.
1422- 1427 Altınordu hanı, Barak’ın saltanatı.
1424 Bursa’da Hacı İvaz’a I. Mehmed tarafından Yeşil Külliye yaptırıldı (Osmanlı).
1425 Molla Fenari, ilk Şeyhülislam olarak tayin edildi (Osmanlı).
1425 Muhasara edilen Tekebeyliği Osmanlı Devleti’ne katıldı.
1427 Muhasara edilen Germiyanoğlulları Beyliği, 1428’de Osmanlı Devlet’ine katıldı.
1428 Çinliler’in Vietnam’dan çıkarılmaları.
1428-1599 Özbek Hanlığı: Sığnak’da Aral Gölü çevresinde kurulmuştur.
1429 Hacı Bayram-ı Velî, Ankara Solfasol (Zülfadl)’da vafaat etti (Osmanlı).
1430 Selanik fethedildi (Osmanlı).
1430 Altınordu’nun bir kısım toprakları üzerinde, Hacı Giray idaresinde Kırım Hanlığı kuruldu.
Mart 1432 II. Mehmed (Fatih Sultan Mehmed) doğdu (30 Mart 1432, Osmanlı).
1433?-1465? Altınordu hanı, Seyid Ahmed I.’in saltanatı.
1434 Portekizliler’in Bojador Burnu’ndan güneye yolculukları.
1434 Edirne’de II. Murad tarafından Muradiye Camii yaptırıldı (Osmanlı).
1434 Cungarya’da Moğol Oyratlar’ın ortaya çıkışı.
1436 Muiniddin B. Mustafa tarafından II. Murad’ın isteğiyle ilk Mesnevi tercümesi olan Mesnevi-i Muradiyye adlı eseri yazıldı (Osmanlı).
1436-1531 Mavla Halaci Sultanları.
1437-1445 Kazan Hanlığının kurucusu Uluğ Muhammed (İçkili Hasan oğlu)’in saltanatı.
1437-1552 Kazan Hanlığı hakimiyet yılları: Moskova ile İdil/Volga ırmağı arasında kurulmuş olan devletin merkezi Kazan şehri idi. Ruslar tarafından yıkılmıştır.
15. yüzyıl başları Özbekler, Ebu’l-Hayr (1413-1469) idaresinde güneye, Maveraünnehir’e göçtüler (15. yüzyıl başları).
1440 (?)-1466 Kırım Hanlığı’nın kurucusu I. Hacıgirey Han’ın saltanatı.
1440-1475 Kırım Hanlığı’nın hakimiyet yılları: Kırım Yarımadası ve Karadenizin kuzeyinde kurulmuştur. Merkezi Bahçesaraydır.
1475 yılında Osmanlı Devleti’ne bağlanmış. 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı’dan koparılmış ve 1782/1783 tarihinde ise Kırım Hanlığı, Rus Çarlığı tarafından ilhâk edilmiştir.
1444 II. Murat tahttan çekildi, II. Mehmed tahta çıktı ve Varna zaferi kazanıldı (Osmanlı).
1444- 1446 II. Mehmet (Fatih)’in I. saltanat yılları (Osmanlı).
1445 II. Mehmed tahttan çekildi ve II. Murad ikinci defa tahta çıktı (Osmanlı).
1445 Johann Gutenberg’in (1397-1468) ilk kitabı basması.
1445- 1461 Kazan hanı, Mahmud (Mahmutek)’un saltanatı.
1445/1473-1552 Altınordu topraklarının bir kısmında Kazan Hanlığı kuruldu.
1445- 1681 Kasım Hanlığı: Moskova’nın doğusunda kurulmuştur.
1446 Kazan kenti, Kazan Hanlığı’nın başkenti oldu.
1446- 1451 II. Murat’ın saltanatı (Osmanlı).
1447 Edirne’de II. Murad tarafından Üç Şerefeli Camii yaptırıldı (Osmanlı).
1448 II. Kosova Zaferi kazanıldı (Osmanlı).
1449 Türk dünyasının 15’inci asırda yetiştirdiği en büyük astronomi bilgini Uluğ Bey (1394-1449) öldü. Timur Han’ın torunu olan Uluğ Bey, 22 Mart 1394’te Güney Azerbaycan’daki Sultaniyye’de doğdu. İyi bir eğitim görerek, 13 yaşındayken Horasan ve Maveraünnehir eyaletlerine hakan naibi oldu. Başkent seçtiği Semerkant’ta, müstakil bir hükümdar gibi hareket etti. Fen bilimleri ve astronomiye merakı, kendisini dünya tarihinin en büyük astronomlarından biri haline getirdi. İlim adamlığı yanında devlet adamlığı vasfı da yüksek olan Uluğ Bey, Semerkant’ta 38 yıl hükümdarlık yaptı. Bir akademi haline getirdiği sarayı, devrin meşhur alimlerinin toplanıp tartıştığı bir mekan oldu. iktidar döneminde, başta Semerkant ve Buhara olmak üzere tüm ülke, Türk mimarisinin seçkin eserleriyle donatıldı. Oğlu Abdüllatif tarafından tahttan indirilen Uluğ Bey, 25 Ekim 1449’da, Abbas adlı bir düşmanı tarafından öldürüldü ve dedesi Timur Han’ın yanına defnedildi.
1449 Semerkant’ta rasathane kuran Timur’un torunu Uluğ Beyin ölümü (d. 1394).
1451/1452-1469 Timurlu hükümdar Ebû Saîd (1424-1469)’in saltanatı.
1451 II. Murad öldü (Osmanlı).
1451-1481 II. Mehmet (Fatih Sultan)’in II. saltanatı (Osmanlı).
1453 Bizans İmparatorluğu sona erdi.
Nisan 1453 Fatih Sultan Mehmet’in donanması İstanbul sularına girdi (5 Nisan 1453).
Nisan 1453 Fatih Sultan Mehmet, İstanbul adalarını fethetti (17 Nisan 1453).
Mayıs 1453 İstanbul Osmanlılar tarafından fethedildi. Sultan İkinci Mehmet,’Fatih’ unvanını aldı (29 Mayıs 1453).
1453 Veziriazam Çandarlı Halil Paşa’nın azil ve idamı.
1453 İngiltere’nin Calais dışında kıta Avrupa’sındaki topraklarını yitirmesi.
1458 Atina’nın fethi (Osmanlı).
1459 Ayasofya camiye çevrildi (Osmanlı).
1459 Mutasavvıf ve hekim Akşemsettin’in ölümü (d. 1390?).
1460 Akşemseddin vefaat etti. Şam’da doğdu, Göynük (Torbalı)’te vefaat etti. Hacı Bayram-ı Velî’nin halifesi, Fatih Sultan Mehmed (II. Mehmed)’in hocası idi (Osmanlı).
1461 Mora ele geçirildi (Osmanlı).
1462 Fatih Sultan Mehmed, Bursa’daki Ermeni Piskoposu Hovakim’i (Ovakim) İstanbul’a getirterek kendisine Patrik unvanı da dahil birçok haklar tanıdı.
1461 Trabzon’un fethi ile Trabzon Rum İmparatorluğu sona erdi (Osmanlı).
1461 Candaroğulları Osmanlı’ya katıldı.
1461-1467 Kazan hanı, Halil’in saltanatı.
1462-1505 Moskova Prensi III. İvan. 1463 Osmanlı-Venedik Savaşı başladı.
1464-1465 Moskova Prensi III. İvan (Büyük İvan 1462-1505), Ebû Saîd’e elçi heyeti gönderdi.
1465?-1481 Altınordu hanı, Ahmed (Küçük Muhammed’in oğlu)’in saltanatı.
1466 Kırım hanı, Nurdevlet Han’ın saltanatı.
1466 II. Mehmed Arnavut seferine çıktı (Osmanlı).
1466 Konya ve Karaman’ın fethi (Osmanlı).
1466-1480 Astrahan hanı, Kasım (bin Muhammed bin Küçük Muhammed)’ın saltanatı.
1466- 1554 Astrahan Hanlığı hakimiyet yılları: Hazar Denizi Kuzeyinde Altınordu topraklarının bir kısmında kurulmuştur. Merkezi Astrahandır. Ruslar tarafından yıkılmıştır.
1467 Akkoyunlu Uzun Hasan Karakoyunluları yenilgiye uğrattı: Ak Koyunlu Türkleri, İran’da Kara Koyunlu Türkleri’ni yendiler/yıktılar.
1467- 1479 Kazan hanı, İbrahim’in saltanatı.
1468 Karamanoğulları Osmanlı Devleti’ne katıldı.
1468 II. Mehmed tarafından İstanbul’da Topkapı Sarayı tesis edildi.
1469 Kırım hanı, I. Mengligerey Han’ın saltanatı.
1470 İstanbul’da Fatih Külliyesi inşaa edildi.
1470 Eğriboz alındı (Osmanlı).
1471 Fatih Külliyesi açıldı (Osmanlı).
1472 Topkapı Sarayı inşaatının başlaması (Osmanlı).
1473 Otlukbeli Savaşı’nda Osmanlı ordusu Uzun Hasan komutasındaki Akkoyunlu kuvvetlerini yendi.
1474 Matematikçi Ali Kuşçu’nun ölümü.
1474 Kırım hanı, Nurdevlet (II. defa)’in saltanatı.
1475 Kırım Osmanlı tabiiyetine girdi: Kırım Hanlığı ile Osmanlı imparatorluğu tek devlet gibi yakınlaşınca, Osmanlı imparatorluğu’nun hudutları Rusya’nın güney hudutlarına kadar uzanmıştır. Türkler, çok eski dönemlerden beri Kırım’da yaşamaktadırlar. 13. asırdan itibaren Kırım Tatarları adını almışlardır. Önceleri Altınorda Devleti içinde yeralmışlar, daha sonra ise sınırları Moskova’ya kadar ulaşan Kırım Hanlığı’nı kurmuşlardır.
1476 Boğdan Seferi zaferle sonuçlandı (Osmanlı).
1477 Kırım hanı, Canıbek (Altınordu emiri)’in saltanatı.
1478 Akkoyunlu hükümdan Uzun Hasan (1453-1478) öldü.
1478 Fatih tarafından ilk altın para bastırıldı (Osmanlı).
1478-1506 Timurlu hükümdar Hüseyin Baykara (1438-1506)’nın Herat’ta Saltanatı.
1478- 1514 Kırım hanı, I. Mengligerey (II, defa)’in saltanatı.
1478 İlk Rus Çarı III. İvan’ın Novgorod’a boyun eğdirmesi.
1479 Osmanlı-Venedik barışıyla beraber Fatih, Venedikliler’e Trabzon ve Kefe’de ticaret yapma hakkı tanıyan ahidname verdi.
1479- 1487 Kazan hanı, İlham (Ali?)’ın saltanatı.
1480 Osmanlıların İtalya yarımadasına adım atmaları: Otranto’nun fethi.
1480 Başarısız Rodos kuşatması gerçekleşti (Osmanlı).
1480 Kadıaskerlik Rumeli ve Anadolu olarak ikiye ayrıldı (Osmanlı).
1480 III. İvan, Türk (Altınordu) boyunduruğundan kurtuldu, kuzey batı Rusya’yı birleştirdi ve kendisini Rus Çarı ilan etti.
1480- 1509 Astrahan hanı, Abdülkerim (Kasım’ın biraderi)’in saltanatı.
1481 Altınordu hanı, Seyid Ahmed II. (Şeyh Ahmed’in biraderi)’in saltanatı.
1481-1499 Altınordu hanı, Murtaza (Seyid Ahmed’in biraderi)’nın saltanatı.
Mayıs 1481 7. Osmanlı Padişahı II. Mehmed [Fatih Sultan Mehmet] vefat etti (3 Mayıs 1481).
1481-1502 Altınordu hanı, Şeyh Ahmed (Seyid Ahmed’in oğlu)’in saltanatı.
Mayıs 1481-1512 II. Bayezid’ın saltanatı (20 Mayıs 1481-1512, Osmanlı).
Haziran 1481 ll. Bayezit ile Cem Sultan arasında Yenişehir Savaşı yapıldı (20 Haziran 1481 Osmanlı).
1482 Cem Sultan II. Bayezıd karşısında mağlup oldu ve Rodos’a sığındı (Osmanlı).
Aralık 1482 Gedik Ahmet Paşa idam edildi (18 Aralık 1482 Osmanlı).
1483 Sapienza Deniz Zaferi kazanıldı.
1484 Kili ve Akkirman fethedildi (Osmanlı).
1485 Osmanlı-Memlûk mücadelesi başladı.
1486 Moskova ve Kazan arasında “Ebedî Barış” anlaşması imzalandı.
1487- 1496 Kazan hanı, Muhammed-Emin (birinci defa)’in saltanatı.
1488 Sultan II. Bayezid tarafından Edirne’de Bayezid Darü’ş-şifası yapıldı.
1488- 1877 Kâşgar Hanlığı: Kâşgar şehri merkezli olarak Tanrı Dağları civarında kurulmuştur.
1489 Osmanlı, Memlûklere karşı toprak kaybetti.
1489 Mimar Sinan’ın doğumu (ö.1588).
1489- 1686 Âdilşahlar Devleti: Bija-pûr’da kurulmuştur.
1490 Hüseyin Baykara, Moskova’ya bir elçi heyeti gönderdi.
1491 Osmanlı-Memlûk Barışı imza edildi.
1492 Macaristan’a Sefer düzenlendi (Osmanlı).
1492 Kristof Kolomb’un Amerika kıtasını keşfetmesi.
1492 Gırnata’nın düşmesiyle Arap ve Yahudiler’in İspanya’dan atılmaları. İspanya Yahudileri Osmanlı Devleti’ne sığındılar.
1492 İspanyollar’ın Kuzey Afrika’da istilaya başlaması.
1493 Yeni Dünya’da ilk İspanyol yerleşimi Hispaniola.
1493 Tordesillas anlaşmasıyla Amerika kıtasının Portekiz ve İspanya arasında paylaşılması.
1494 İtalya savaşları; Avrupa egemenliği için Fransız-Habsburg mücadelesinin başlaması.
1495 Cem Sultan vefat etti (Osmanlı).
1496- 1497 Kazan hanı, Mamuk (Sibir hanzadelerinden)’un saltanatı.
1497 İlk Rus elçisi İstanbul’a geldi.
1497 Cabot’un Newfoundland’a varması.
1497 Fergana hükümdarı Babür (1483-1530), Semerkant’ı ele geçirdi.
1497- 1502 Kazan hanı, Abdüllatif’in saltanatı.
1498 Portekizli Vasco de Gama’nın Hindistan deniz yolunu keşfetmesi.
Eylül 1499 İnebahtı Kalesi fethedildi (29 Eylül 1499 Osmanlı).
15. yüzyıl sonları Orta Asya steplerinde Kazak İmparatorluğu kuruldu (15. yüzyıl sonları).
15. yüzyıl sonları Deniz yolu ile yapılan ticaretin öneminin artması sebebiyle, İpek Yolu’nun da dahil olduğu, kara ticaret yollarının önemini kaybetmesi (15. yüzyıl sonları).
15. yüzyıl İtalyan Rönesansı: Leonardo da Vinci (1452-1519), Michelangelo (1475-1564), Rafael (Raffaello) (1483-1520), Botticelli (1444-1510), Machiavelli (1469-1527), Ficino (1433-1499).
Şevket Koçsoy
Yorumlar
Yorum yap