22) MAĞCAN CUMABAYEV (milli şair)
Yayin Tarihi 17 Mart, 2008
Kategori KAHRAMANLAR VE BİLGİNLER
MAĞCAN CUMABAYEV
(milli şair 1893-1938)
Kazak bozkırlarında ortaya çıkan millî uyanışa, millîleşme çabalarına ve kurtuluş mücadelesine kuvvet veren aydın, yazar ve şâirler arasında Magcan Cumabayev (1893-1938), Sultan Mahmut Toraygır (1893-1920), Jüsipbek Aymavıt (1889-1931) ve Şahkerim Kudayberdi gibi kişilerin de Kazaklar nezdinde önemli bir yeri vardır.
Cumabayev, İstanbul’da yeni usûle göre eğitim veren bir Çala medresesinde okudu ve bu yerde Arapça, Farsça ve Çağatay Türkçesini öğrendi. İlk şiir denemelerini burada yaptı. Daha sonra Kazan’a gitti ve burada da başka bir medreseye devam etti. Şolpan adındaki ilk şiir kitabı Kazan’da basıldı. Mir Jakup Dulatulı ile tanıştıktan sonra Kazak kültürünün yaygınlaşması için çalışmalara başladı. Rusça da öğrendi. Diğer milliyetçi Kazak aydınları ile beraber Alaş hareketine katıldı.
Büyük bir Türk milliyetçisi olan Cumabayev, Kazakların ve bütün Türkistan’ın millî şâiridir. Şiirlerinde Türk topluluklarının o dönemdeki dağınıklığından, yabancı işgali altında yaşamak zorunda kalışlarından ve bundan dolayı duyulan ezikliklerden bahseder.
Kün men Tün (Gece ile Gündüz),
Alıstagı Bagrıma (Uzaktaki Kardeşime),
Türkistan, Oral, Aksak Temir Sözü (Aksak Timur Sözü),
Künşıgıs (Doğu), Ot (Ateş) gibi şiirleri bulunmaktadır.
Alısdaki bavuruma (Uzaktaki Kardeşime ) Çanakkale Savaşı sırasında yazmıştır.
Türkistan adlı şiirleri ile Türk Dünyasının kalbine taht kurmuş Turan fikrini savunduğu için 1938 yılında Stalin tarafından kurşuna dizilerek idam edilen Büyük Kazak Edebiyatçısıdır.
UZAKTAKİ KARDEŞİME
(Çanakkale Savaşı için yazılmıştır.)
Uzakta ağır azap çeken kardeşim!
Kurumuş lale gibi çöken kardeşim!
Etrafını sarmış düşman ortasında
Göl kılıp göz yaşını döken kardeşim!
Önünü ağır kaygı örtmüş kardeşim!
Ömrünce yaddan cefa görmüş kardeşim!
Hor bakan, yüreği taş, kötü düşman
Diri diri derini soymuş kardeşim!…
Ey pirim! Değil miydi Altın ALTAY
Anamız bizim? Bizlerse birer tay,
Bağrında, yürümedik mi serazat?
Yüzümüz değil miydi ışık saçan ay?
Alaca altın aşık atışmadık mı?
Tepişip bir döşekte yatışmadık mı?
Anamız olan ALTAY’ın ak sütünden
Beraber emip beraber tatışmadık mı?
Akmadı mı bizim için dupduru bulak,
Şarıldayıp şarıl şarıl dağdan inerek?
Hazırdı uçan kuş, kopan yel gibi
Dilesek bir bir atlar, tıpkı burak!
ALTAY’ın altın günü nazlanarak
Gelende, sen pars gibi bir er olarak,
Akdeniz, Karadeniz ötelerine,
Kardeşim, gittin beni bırakarak!…
Ben kaldım yavru balaban, kanat açamam,
Uçam diye davransam bir türlü uçamam,
Yön bulduran, yol gösteren can kalmadı;
Yavuz düşman koyar mı şimdi beni vurmadan?
Kurşunlar genç yüreğime saplandı,
Günahsız taze kanım su gibi aktı;
Kansız kalıp, kuruyup bayıldım,
Karanlık mahbese sıkıca kapattı.
Görmüyorum artık gece gezdiğimiz kırı, ovayı,
Gündüz güneşi, gece gümüş nurlu ayı;
Nazlı nazlı ipek kundaklara sarmalayıp
Bizi büyüten altın ANAM ALTAY’ı
Ey pirim! Ayrıldık mı ulu bütünden?
Dağılmayıp yılmayan yağan oklardan
Türk’ün pars gibi yüreği varken
Gerçekten korkak kul mu olduk sinip düşmandan?
Kudretli olmak isteyen Türk’ün canı
Gerçekten bitap düşüp kalmadı mı hali?
Yürekteki ateş söndü mü, kurudu mu
DAMARINDA KAYNAYAN ATALAR KANI?
Kardeşim! Sen o yanda, ben bu yanda,
Kaygıdan kan yutuyoruz, bizim adımıza
Layık mı kul olup durmak, gel gidelim
ALTAY’A ATADAN MİRAS ALTIN TAHTA.
HAZIRLAYAN: YILMAZ KARAHAN
Yorumlar
“22) MAĞCAN CUMABAYEV (milli şair)” yazisina 4 Yorum yapilmis
Yorum yap
İŞTE TÜRKLÜK RUHU BU.TÜRKLER NEREDE OLURSA OLSUN ,UZAKTAKİ KARDEŞLERİNİN MUTLAKA ACISINI DUYAR,ONLARLA RUHEN BÜTÜNLEŞİR,ONLARI SAHİPSİZ BIRAKMAZ,YANLARINDA OLDUĞUNU SEZDİRİR.UYUYAMAZ RAHATSIZDIR ÇÜNKÜ KARDEŞİNE UZAKTIR BİÇAREDİR,NASIL YANINDA OLMASINI ONA HERTÜRLÜ YARDIM YAPMASINI ARZULAR.İŞTE TÜRK BUDUR.GÖZLERİ YAŞARIR,SESİZ SESİZ AĞLAR! TÜRKLÜK ONUN RUHUNDA TÜTMEKTEDİR.ŞİİRDE DE BUNU YANSITMAKTA.YÜCE ATATÜRK SANA MİNNETTARIZ BİZE TÜRK KİMLİĞİMİZİ VERDİN.BİR TÜRK ADINDA DEVLETİNİ DÜNYÜYÜ TANITTIN.”NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE! İŞTE GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ DÜNYÜNIN NERESİNDE YAŞARSA YAŞASIN TÜRKLER MADDEN OLMASA BİLE RUHEN BİR BÜTÜN OLARAK YAŞAMAKTADIRLAR.TÜRK POLİTİKALARINI GÜTMİYEREK BİR DIŞ TÜRKLERİ KUCAKLAYAN BAKANLIK KURMAYAN ,SABATAYİSLER DEVŞİRME TORUNLARI,KIRİPTOLAR.SOROSLAR MI UTANSIN DİYELİM ?SAVGİLERİMLE YILMAZ BEY KARDEŞİM.ACAROĞLU
sayin deyerli muhterem hocam ALLAH YARDIMCIN OLSUN NE MUTLU TURKÜM DIYENE
emeklerinize sağlık hocam..
TURKISTAN ER TURIKTIN BESIGI
TURKISTAN TANIRDIN TURIKKE BERGEN NESIBI! (MAGZHAN ZHUMABAEV). UZAKTAGI TURK BAURLARIMA,KANDASTARIMA SALAM ALEIKUM KAZAKISTANNAN! TANIR TURKKE JAR BOLSN!!!!!!!!!!! KOK TURIKTER KOLDASIN SENDERDI, TURKILERIM!