976) Moğolistan’da 1300 Yıllık Anıtsal Türk Mezarı Bulundu

Yayin Tarihi 25 Aralık, 2017 
Kategori TÜRK DÜNYASI

Moğolistan’da 1300 Yıllık Türki Anıtsal Mezar Keşfedildi

Moğolistan’ın doğusundaki Dongoin shiree arkeolojik alanında, Türki runik yazılar kazınmış 14 dikili taştan oluşan kare bir mezar kompleksi keşfedildi.

Keşif, Osaka Üniversitesi ve Moğolistan Bilimler Akademisi Tarih ve Arkeoloji Enstitüsü tarafından ortak yürütülen kazılar sırasında üç yıllık bir araştırma projesi kapsamında yapıldı.

Daha önce, bu tür yazıtların yalnızca Ulan Bator’un batı bölgesindeki bozkırlarda olduğuna inanılıyordu. Ancak bu keşif, Ortaçağ’da doğu Moğolistan’daki ilişkilerin ve kabile dengelerinin aydınlatılmasını sağladı.

Söz konusu anıtsal yapı kare biçiminde ve ortadaki yükseltilmiş bir tepedeki mezarın etrafını saran yazıtlı 14 dikilitaştan oluşuyor.

Dikilitaşlardaki her bir yazıda, Türki kabilelere ait toplam 100 tamga yer alıyor (Tamga, Avrasya göçebe halklarının kullandığı bir mühür veya damga). Aynı zamanda bu dikilitaşlardaki yazıtlar, Moğolistan’da şimdiye kadar bulunan en büyük Türki yazıtlarını oluşturuyor.

Mezarda bulunan kömür parçası, koyun derisi parçası ve bir at kemiği parçasına yapılan radyokarbon analizler, bu mezar kompleksinin yaklaşık olarak 8. yüzyılda, İkinci Göktürk Kağanlığı döneminde yapıldığını gösteriyor.

Yazıtları deşifre eden Profesör Takashi Osawa, bu mezar kompleksinin bir Yabgu’ya ait olduğunu söylüyor. Yabgu, Bilge Kağan döneminde (MS 716-734), Kağan’dan sonraki en yüksek ünvandı.

Ayrıca, bu Yabgu’nun doğu Moğolistan’da Tengri Kağan döneminde (MS 734-741), üst düzey idari görevli ve bir komutan olan Tölis-Shad oldu.

Bulgular, bu benzersiz mezar kompleksinin bulunduğu Dongoin shiree stepinin, Çin ve Türk metinlerindeki yazıtlardan bilinmeyen eski Türk Kağanlığının doğu alanının merkezi olduğunu gösteriyor.

Ayrıca bulgular, doğudaki hükümdarlar ile bölgedeki Moğol kavimleri arasındaki siyasi ve askeri güç ilişkilerini ortaya koyuyor.

Erman Ertuğrul

Science Daily. 21 Aralık 2017.

Osaka University. “Discovery of ruins of ancient Turkic monument surrounded by 14 pillars with inscriptions.” ScienceDaily. ScienceDaily, 19 December 2017. 

image001

Dongoin shiree arkeolojik alanında bulunan Türki mezar kompleksi.

F: Osaka University and Institute of History and Archaeology, Mongolian Academy of Science

image002

Anıtsal mezar kompleksinin etrafında yapılan ritüellerin bir illüstrasyonu.

F: Osaka University and Institute of History and Archaeology, Mongolian Academy of Science

http://arkeofili.com/mogolistanda-1300-yillik-turki-anitsal-mezar-kesfedildi/

YAZITLARIN OKUNMASINA DAİR EK BİLGİ :

Moğolistan’da Yeni Bulunan Eski Türkçe ‘Dongoyn Şiree’ Yazıtları Üzerine Notlar

Eski Türk yazısıyla Moğolistan ve Moğolistan sınırlarının dışında yazılmış yazıtlarla ilgili olarak her geçen yıl yeni keşifler ortaya konmaktadır. Özellikle son 25 yılda konuyla ilgili çalışmalar ve alan araştırmaları artmış, eskiden bulunmuş yazıtlar hakkında ayrıntılı yeni bilgiler öğrenirken yeni yazıtlardan da haberdar olmaya devam etmekteyiz. Bunlardan birisi de 2010 ve 2011 yıllarında varlığından haberdar olunan, 2015’te de ilk metin yayımı yapılan ‘Dongoyn Şiree’ yazıtlarıdır. Söz konusu yazıtta 1100’ün üzerinde kelime yer alsa da toplam söz varlığı 20’yi bulmaz. Bu 20 kelime içerisinden özellikle eleŋime sözünün açıklanması zordur. Bu kısa yazıda söz konusu kelimenin açıklanmasına ilişkin önerimiz yer almaktadır.

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/387852

Paylaş:

Yorumlar

Yorum yap