772) OSMANLI BİLGİSAYARI: RUBU TAHTASI

Yayin Tarihi 21 Mayıs, 2014 
Kategori TÜRK DÜNYASI

OSMANLI BİLGİSAYARI: RUBU TAHTASI

image001

Tarih boyunca zamanın belirlenmesi ve takvim hazırlanması konusunda bütün medeniyetlerde bilhassa hükümdarın maiyetinde belirli sayılarda müneccim ve onların yardımcıları bulunurdu. Bu, eski Çin’de, Mezopotamya’da, Mısır’da ve Yunan’da dahi böyleydi.

İslam’la birlikte bu zaman belirlenmesi daha fazla ön plana çıktı. Özellikle namaz vakitlerinin tespiti ve belirlenmesi ve Ramazan ayları bayramların belirlenmesi için hem saatlere hem de takvime ihtiyaç duyulmuştur.

Müslümanlar, inançları gereği zamanı hassas bir şekilde tayin etmek azmini göstermiş, bunun neticesinde de mekanik saatlerin henüz bilinmediği devirlerde Usturlap, Rubu Tahtası ve Güneş Saatleri gibi aletleri kullanılmışlardır.

Doğrudan ölçme ve anında grafiksel değerlendirme yöntemine dayanan ve yıldız yakalayan veya yıldız konumunu ölçeranlamına gelen Usturlap, kültür birikiminin bir sentezi olarak geç Helenizm döneminde oluşur, sürekli gelişerek özellikle İslam Dünyasında en ileri bilimsel ve sanatsal değerine ulaşır.

Astronomik amaçlarla yapılan gözlemlerde kullanılan duvar kadranına Libne denir. Bu aletin taşınabilir şekli olan Rubu Tahtası(Kuadrant) ise özellikle muvakkitlerin (Güneş’e bakarak namaz vakitlerini bildiren kimse) kullandığı bir zaman ölçme aracıdır. 

Stereometrik izdüşümlü geleneksel usturlap 13. yüzyılda dörde katlanarak Rubu Tahtası biçimine girmiştir. Bu değişimle birlikte dairesel usturlabın yapı, fonksiyon ve uygulanış şekillerine yeni unsurlar da katılmış olur. Rubu tahtaları 16. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde çok sayıda zaman ve yön sorununun çözümünde başarıyla uygulanır.

Tahtadan imal edilen bu alet, yıldızların yükseklik ve zenit yüksekliklerini ölçmeye yarayan bir çeyrek dairedir. Aletle ilgili ilk bilgiler, Harezmi’nin Mefatih el-Ulum adlı eserinde yer alır. Rubu Tahtası üzerindeki zamaniye yayları ile gündüz zamanlarını bulmak mümkündür.

Aletin 19. yüzyılın sonuna kadar Osmanlı egemenliğindeki yerlerde kullanıldığı mevcut örneklerden ve yazılmış olan eserlerden anlaşılmaktadır.

Modern teknolojinin bir sonucu olarak Cumhuriyet döneminde unutulmuş olan bu alet dairesel usturlabın aksine çok az tanınmış ve incelenmiştir.

Neden Osmanlı Bilgisayarı?
Rubu Tahtaları, Türk-İslam Medeniyetinin astronomiye yaptığı katkıların doğal bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Astronomi ve Astroloji adına bir çok çalışmada bulunmuş olan ancak şu anda ismi unutulmuş bir çok İslam bilgini bulunmaktadır. Bu insanların çalışmaları ve yazdıkları eserler batı dünyasında uzun yıllar ders kitabı olarak okutulmuş, yaptıkları batılı ilim adamlarına örnek teşkil etmiştir.

* Rubu Tahtası’nın arka yüzü yani Rub’u müceyyeb denen kısmı, Ortaçağ astronomisinde gerekli olan tüm matematiksel hesapların yapılabilmesine olanak sağlar.

* İki sayının çarpılması, bölünmesi, karesinin hesaplanması ve kök ya da küpünün alınması gibi işlemlerin hesaplanmasına yardımcı olur.

* Rubu Tahtası, sinüs, kosinüs, tanjant ve kotanjant gibi trigonometrik oranların değerinin bulunması ve yaylara ilişkin açıların hesaplanmasını da olanaklı kılar.

* Tüm bunların dışında Rubu Tahtası bazı özel astronomi ifadelerine ilişkin değerlerin anında bulunmasına yardımcı olur.

* Tüm bu karmaşık matematiksel özellikler, kullanıldığı çağın teknik olanakları da gözönüne alındığında, bu astronomi aletlerine yani Rubu Tahtalarına bir Osmanlı Bilgisayarı olma kimliği kazandırır.

http://www.yorumcu.com/astroloji/yazilar.asp?artID=858

image002

Piri Reis’in kullandığı ölçüm aletlerinden bir örnek.
.
Rubu tahtası bir bilgisayar özelliğindedir, güneş saatlerinin ve mesafe ölçerlerin gelişmiş bir örneğidir.
Rubu tahtası Usturlab gibi, analog, logaritmik, integral bir cetveldir.
Çok hassas ağırlık ölçmede dahi benzer analog, logaritmik aletler kullanılmıştır.
1000 li yıllarda Avrupada ortaçağ yaşanırken, islamiyet bilim çağı ile yaşamaktadır

Rubu tahtası cami imamlarının kullandığı astronomi aletidir, bu alet zamanın bilgisayarıdır, bu aleti imamlar zamanları tesbit-ölçüm için kullanır, namaz vakitlerini-TAM AN, yönlerini-KIBLE ve bulundukları yeri-VEKTÖREL bu alet ile tesbit ederler-ölçerler.
.
Bilindiği gibi “Selçuklu camilerinde gök medreseler” vardır ve bu medreselerde “imamlar halka ve öğrencilerine gök bilimi öğretmektedirler”, bu sayede bütün halk bilimsel bir toplum olarak yaşamını sürdürür “bu dönemde dünyanın bütün bilim insanları müslüman bilimcilerden oluşur”, çünkü müslüman halk bilimsel bir yaşam ile gelişmiş bir toplum halindedir.
.
İslam toplum bilimi 830(da “bilgelik evleri kurulması” ile başlamış) ve 1550 (“Endülüs devletinin yıkılışı”) yılları arasında, astronomi, matematik, tıp,felsefe ve fizik alanında çok gelişmiş bir toplumdur, bu bilimsel yaşam Osmanlı toplumunda’da kısmen yaşanmıştır fakat yeterince geliştirilememiştir, Avrupa toplumları islamiyetten aldıkları bilim yaşamını hızlı bir şekilde geliştirip Avrupayı bilim toplumu haline getirmişlerdir.

http://turkbilimi.com/?p=17486

 

Paylaş:

Yorumlar

“772) OSMANLI BİLGİSAYARI: RUBU TAHTASI” yazisina 1 Yorum yapilmis

  1. sevgi nesil türksu yorum tarihi 22 Mayıs, 2014 00:39

    tşkler.

Yorum yap