617) TANRI DAĞLARI’NIN ETEKLERİNDE KAPLICA KAYNAKLARI
Yayin Tarihi 9 Temmuz, 2012
Kategori TÜRK DÜNYASI
Tanrı Dağları’nın eteklerinde Kaplıca Kaynakları
Tarihe baktığımızda, Avrupa coğrafyasında yıkanmanın yasak olduğu ve kaplıcaların kullanılmadığı devirlerde Türkler sudan ve özellikle kaplıcalardan faydalanıyorlardı. Türklerin yaşadığı topraklar günümüzde bile suyun bol olduğu topraklardır. Suyun kaynağı olan dağa Türkler, Tanrı dağları demişlerdir. Tanrı’dan gelen su kutludur. Su, Eski Türklerde mukaddestir. Eski Türkler suya, yere, kısacası çevreye değer verdikleri gibi kendilerine de değer verip su ile her zaman birlikteydiler, su ile devamlı arınıyorlardı. Günümüzde de üzerimize gelen Rus, Çin ve başka sömürgelerine rağmen zenginliklerimiz mevcut.
Tanrı Dağları’nın eteklerinde yer alan Kırgızistan şifalı kaynakları açısından zengin bir Türk ülkesidir. Ülkenin 250 kadar termal kaynağı vardır. Tuzlu ve acı sular şifa açısından etkili güce sahiptir. Karbondioksitli sularda ise ülkenin 30 kadar termal kaynağı bulunur. Genellikle Fergana dağları bölgesinde, Cazı, Tar, Arpa, Kara-Kulca akarsularının kenarlarında, Aksay, Cumgal, Isık-köl vadilerinde ve bunları kuşatan dağların ılıcalarında rastlanır. Beş Belçir Araşan, Kara Şoro, Aksuu markalarıyla şişe halinde halka da sunulmaktadır. Silikonlu sıcak sular; genellikle bütün bölgelerde rastlanabilir. Bu suların esasında Kırgızistan’daki Isık-Ata, Ak-suu, Celal-abad kaplıcaları ve kaplıca tedavi merkezlerinde (Altın-Araşan, Boz-Uçuk, Cuukuçak, Kerege-Taş, Coopay, Çayek vb.) bulunmaktadır. Kırgız ve Teskey Ala dağlarının kuzey yamaçlarında silikonlu termal suların kaynakları da (Kara-Balta, Alamudun, Isık-Ata, Tuyuk, Ceti-Ögüz, Çon-Kızıl-suu, Kerege-Taş, Aksuu, Boz-Uçuk) yer alır. Bu sular eklem, deri, jinekolojik hastalıklar, sinir sistemi rahatsızlığı olanlara tedavide faydalı olabilmektedir. Radonlu sular; Kırgızistan’da Çüy (Kara-Balta), Isık göl vadilerinde (Ceti-Ögüz, Kerege-Taş vb.) rastlanır. Ceti Ögüz mineralli suyu daha çok tanınmıştır. Dünyada bu tip su başka yerde yoktur. Eklem yerleri, sinir sistemi, jinekolojik ve sindirim hastalıklarına şifalı olabilmektedir. Sülfitli mineral suları; Fergana vadisinin sırt bölgesinde (Kayragaç, Ak-Saray, Çongara,Riştan,Çanır-Taş,Mayluu-Say,Mayluu-Suu,Kızıl-Car) bulunur. Kafkasya’daki Matsesta tipindeki sular ile benzerlik gösterir. Demirli Sular; Çon Çaubay, Çon-Agatan, Kara-Şoro vb. akarsuların kıyılarında karşılaşılır. Kırgızistan’da anemi (kansızlık) pek görülmediğinden demirli su kaynakları tercih edilmez. İyot-Bromlu sular; Fergana vadisinde neft çıkan yerlere yakın alanlarda, Isık köl ve Narın’da rastlanır. Bu suların çoğu Koçkor Ata ilçesinde (Celal-Abad bölgesi) bulunmaktadır. Maykop mineralli suyu ile benzerlik gösterir. Şifalı çamurlar; ülkenin şifalı çamur alanı 5 milyon m³’den fazladır. Şifalı çamurlar iki tipe bölünür. Çökelti şifalı çamurların mineralleri Isık gölün akvaryumu ile kıyılarında (Sarı-Oy, Kara-Oy, Kürmöntü, Cırgalan, Kızıl-Suu, Tamga, Çolpon-Ata), ot karışımlı çökelti şifalı çamurların mineralleri Çüy vadisinde (Kamışanovka), Oş, Celalabad bölgelerinde (Çımbay,Kıymıl, Kadamcay, Arstanbap, Celal-Abad), Alabuga ve Narında rastlanır. Celalabad bölgesindeki kaplıcalar Kırgızistan’daki en büyük kaplıcalar arasında yer alır. “Eyüp Peygamberin Bulakları” ismi verien yerde maden suları ve termal sular bulunur. Oş eyaletinin ve Fergana vadisinin güneybatısında, Eyüp dağlarının batısında ova üzerinde bir yerleşim merkezinde rastlanır. Celalabadda, Kız Bulağı denilen yer de Eyüp dağlarında bulunmaktadır. Celalabad şehrinden 2 km mesafede “Şorbulak Darıloo Cana Es Aluu Bazası” isimli tedavi merkezinin mineralli sularının eskiden beri sağlık için yarayışlı olduğu halk içinde bilinmektedir. Celalabad kaplıcası ve Şorbulak kaynakları dini yönden de önem verilen yerlerdir.
Türk Dünyası Coğrafyası’ndaki kaplıcalarını, şifalı kaynaklarını kısacası suyunu tanımalıyız. “Sevmek tanımakla başlar”. Türk Dünyasını seviyorum demek tanımaktan geçer. Tanımayanlar boş gürültüden başka bir adım ileriye gidemezler. Bu söz sadece Türkiye için değil diğer Türk ülkelerine de hitap ediyor. Bir Kırgız, Eski Türk Tarihini, Türkiye’yi ve Türk toplumunu tanımıyorsa kendisinin Türk olduğundan habersiz olarak Tanrı dağlarının eteklerinde yaşıyordur. Türkiye Türkleri ise atalarının taze kanını içinde bulunduran bir Kırgız’ı ve Kırgız ülkesini bilmiyorsa söyleyeceği bir şeyi yoktur. Bütün Türk Dünyasının ruhunun dirilişi hepimizi birleştirecektir.
Fatih Alparslan
Kaynak: kirgizdernegi.org
Tanrı Dağı doruğunda güneşin doğuşu
Isık Göl
Yorumlar
Yorum yap