457) YAKUT TÜRKÇESİ NASIL BİR DİLDİR?
Yayin Tarihi 28 Nisan, 2010
Kategori TÜRK DÜNYASI, TÜRKÇE
YAKUT TÜRKÇESİ NASIL BİR DİLDİR?
Yakutça, doğu Sibirya’da Rusya Federasyonu’na bağlı Yakut Özerk Cumhuriyetin’de konuşulan Türk dilidir.
Bu dili konuşan Yakutlar, önceleri Baykal gölü çevresinde yaşarlarken, 13.-14. Yüzyıllarda kuzeye çekilerek bugünkü yurtlarına gelmişlerdir. Toplam nüfusları 350.000 kadardır.
Yakutça, 19. Yüzyılda yazıya geçirilmeye başlanmıştır. 1938’e gelinceye kadar bir kaç alfabe denemesi olmuştur. 1938 yılından bu yana Rus alfabesine dayalı 40 harften oluşan bir alfabe kullanılmaktadır.
Erken bir tarihte ana Türkçeden ayrıldığı ve coğrafya olarak da uzakta kaldığı için, Yakutça, genel Türkçeden çok uzaklaşmıştır. Bu dilin söz varlığında Moğolca unsurlar önemli yer tutar. Rusça alıntılar da son yüzyılda artmıştır. Türkçe kelimelerin oranı ancak üçte birdir. Kelimelerin %40’nın kaynağı ise belli değildir. Buna rağmen, dilin Türk karekteri korunmuştur.
Bu dil, en eski Türkçede var olduğu kabul edilen uzun ünlüleri ya olduğu gibi veya çift ünlüler halinde koruduğu için Türk Dili araştırmaları açısından çok önemlidir.
Yakutça, ana Türkçe devresine ait bir çok özelliği koruduğu gibi yeni bazı ses gelişmelerine de sahiptir. Bu dildeki başlıca ses değişikliklerini gösteren bir kelime listesi aşağıda sunulmuştur.
YAKUTÇA TÜRKÇE ANLAM
Aga ogoloro ağa oğulları babanın çocukları
Aganı ağayı babayı
As aş yemek
Âs aç aç
Ataga ayağı ayağı
Atah ayak ayak
Bısah bıçak bıçak
Bies beş beş
Erder erler erkekler
İkki iki iki
Kıhın kışın kış mevsiminde
Kıs kış kış
Kis kız kız
Kömüççüt gümüşçü kuyumcu
Kuturuk kuyruk kuyruk
Küölten gölden gölden
Ös söz söz
Sette yedi yedi (7)
Sıa yağ yağ
Sıt yat yatmak
Suol yol yol
Suorat yoğurt yoğurt
Timir demir demir
Û su su
Uot od ateş
Üören öğren öğrenmek
Yard. Doç. Dr. CEVAL KAYA
Yorumlar
“457) YAKUT TÜRKÇESİ NASIL BİR DİLDİR?” yazisina 4 Yorum yapilmis
Yorum yap
*EPEYCE YAKIN!
*KULLANILIR VEDE ASLI GİBİ!
Selamlar!Tabiki bildiğinizi gibi,Türk Dünyası sadece bağımsız devletlerden ibaret değil.Yukarıda ki ve benzeri haritalarda Moğolistan’a yer verilmemesi beni rahatsız etmektedir.Sürekli olarak ayrıştırma propagandaları ve uygulamaları yapan güçlere karşı bizim de sürekli olarak birleşme yönünde söylem ve tavır ortaya koymamız gerekir.Moğollar’ın diğerlerine nazaran daha milliyetçi olduğunu biliyorum ama kültürel anlamda o kadar da katı tavırlı değiller.Türkiye’deki kendilerine yakın değerleri gördükçe,birliktelik fikrini duydukça,benimseyeceklerdir.Onlar şimdilik,Türklüğü benimsemeyi,Moğol kimliğini kaldırmak sanabilirler.Orada,Cengiz Han üzerinden bir milli gurur oluşmuştur.Uzak Asya Türkleri bizi Osmanlı diye tanırlar.Moğol-Osmanlı çekişmeleri,onlara farklı kişiler olduğumuzu kanıksatabilir,ancak,Osmanlı’ya saldırdığı için,Timur’un,Böri Budun tarafından cezalandırıldığını bilmezler.Hoş,Ankara Savaşı olayında asıl suçlu Yıldırım Bayezit Han’dır.Ne olursa olsun,Türkler’in geçmişte kendi aralarında sıklıkla savaştığını ancak,artık büyük kültür birliğin temellerini atmak gerektiğini iyi anlatmak gerekir.Cengiz Han’ı,bizim de önderimiz olarak gördüğümüzü bilmeleri gerekir.Bunları böyle anlatamazsak,öz çocuğumuz bile kopar gider.Saygılarımla.
Türkler,Eskiçağlardan beri yazı kullanıyordu.Okur-yazar gurupları vardı.Halkın hemen hepsi,tamgaları bilir,tamga kökenli yazıları tanırdı.Herkes,temel gereksinmelerini karşılayan tamgaları okurdu.Ancak,Rus egemenliği altına girmeden önce Orkun yazısı kullanırlarken,kasıtlı olarak en az iki defa abeceleri değiştirilmiştir.Böylelikle abandone olmuş,dirençleri kırılmıştır.Rusya,Türk toplumlarına önce Latin abecesini benimsetmiş,ardından da Kiril abesecini empoze etmiştir.Bu bir asimilasyon uygulamasıdır.Bunu kasten yaptıklarına dair belgeler,kendi arşivlerinde bulunmaktadır.
sığla ağacının adının kökenine ip ucu sığla yağı