395) Türk Kültüründe At Arabası

Yayin Tarihi 19 Kasım, 2020 
Kategori KÜLTÜREL

Türk Kültüründe At Arabası (At Arabalarının Dili)

Yard. Doç. Dr. Şayan ULUSAN ŞAHİN

Türkler tarih sahnesinde atlara olan ilgileri ve at yetiştirici özellikleriyle tanınırlar. Türkler, koşum takımlarını, üzengi, eğer ve dizgini keşfederek ata binmek ve ona hakim olmak sayesinde hızlı bir nakil ve muharebe aracı elde etmişlerdir. Dolayısıyla, Türklerin bu at sevgisi, atlı araba kültürünü de beraberinde getirmiştir. 

At ile birlikte araba da Türklerde kullanılmaya başlanmıştır. M.Ö.IV yüzyılda Türkler arabayı kesinlikle kullanmışlardır. Oğuz Destanı’nda kağnının kullanılmasından değil, bizzat icadından bahsedilmektedir. 

Arabayı “bir hayvan koşma kültürü” (Ögel 1978: 395) olarak da açıklayabiliriz. Ancak, arabanın kullanılmasından önce, hayvanlar ehlileştirilmiş olmalıdır. Hayvanların evcilleştirilmeye başlanması ilk olarak Asya’da başlamıştır. Bu sebepledir ki, araba, Asya’da yani hem tekerlek hem de evcil hayvanların görüldüğü bir yerde icat edilmiş olmalıdır (Türk Ansiklopedisi 1949: 3/194).

Çin kaynaklarına göre atlı araba M.Ö. 2000 yılında Türkler tarafından kullanılmıştır. Ayrıca Türklerde ‘oturma arabası’ vardır. Bu araba Çin kaynaklarında ‘keçe arabası’ olarak geçmektedir. Bir Türk kabilesi olan Tobalar’da da, ‘ilahi bir araba’dan bahsedilmektedir. Buna göre bazı Türk kabilelerinde arabanın dini bir önemi olmalıdır. Çin kaynaklarında geçen, ‘Hunlarda araba yapan ustalar yoktur, çünkü orada herkes araba yapabilir’ kaydı, arabanın Türklerde kullanıldığını göstermektedir.

Türk kültüründe at arabası ile ilgili geniş bilgi için, sayın Şayan Ulusan Şahin’e ait çalışma pdf dosyası olarak sunulmuştur: T__rk K__lt__r__nde At Arabas__ (At Arabalar__n__n Dili)[#267807]-234416

 

Pazırık 5 numaralı kurgandan çıkartılan Hun arabası MÖ. 252-238 Hermitage Müzesi

Paylaş:

Yorumlar

Yorum yap