284) Tuva Türklerinde Hureş (Güreş) ve Kartal (Devigi) Dansı

Yayin Tarihi 10 Şubat, 2015
Kategori KÜLTÜREL

Tuva Türklerinde

Hureş (Güreş) ve Kartal (Devigi) Dansı

Diğer bir çok Türk halkında olduğu gibi eski Tuvalılar göçebe savaşçılardı. Göçerlerin ana silahı ok idi ve dolayısı ile uzaktan çarpışma avantajına sahiplerdi. Ok atım mesafesinde av hayvanlarının derisini, düşmanın zırhını delmek mümkün idi. Mızrak atma, at binme ve yumruk döğüşü de en az onun kadar önemli idi. Bu nedenle hiç bir Tuva ulusal bayramı hureş denilen güreş, at yarışları ve ok atma yarışmaları olmadan düzenlenmezdi.

Bu tür bayramlar Ebedi Mavi Gök altında herkesin eş olduğunu sembolize ederek Toprak ve Gök ruhlarına tapınmak amacıyla kutlanırdı. Ancak gök seçilmiş, işaret verilmiş, başarılı, kuvvetli ve akıllı olma şansı tanırdı. Gök ceza da verirdi, yok edebilir, geri alabilirdi. İnsan Ebedi Mavi Göğe ve kuraklık, sel, soğuk ve sıcak gibi sezonsal kaprislerine bağlı idi.

Bu şekilde hureş müsabakalarındaki mücadele Tuvalılar tarafından karşılıklı tarafların çarpışması değil, birbirlerine etki etmeleri, yarışmaları anlamını taşırdı. Hureşte kaybeden de kazanan da aynı şekilde saygı görürdü. Gök tarafından seçilen ise bir kişi idi, moge yani muzaffer. Onun ruhu Ebedi Mavi Göğe uçan bir kartalın ruhuna benzer.

Bu tipleme güreşi kazanan tarafından icra edilen devig yani kartal dansında yansıtılır. Bu ifadenin kökü deviskeer, deeskinip tur kelimeleri ile ilgilidir. Her ikisi de yırtıcı kuşların yerden havalanması anlamına gelir. Kartal kanatlarını açarak ileri doğru koşmaya başlar, amacı hava akımını yakalamaktır. Tuvalı kartal dansı yaparken sanki kartal gibi göklere uçmayı, Dünya işlerinden uzaklaşmayı hayalliyorum demek istemektedir. Eski göçerlerde kartal Göğün yerdeki elçisidir, alt ve üst Dünyalar arasında bir aracıdır. Bu nedenle devig aynı zamanda insanın Ebedi Mavi Göğe olan saygısını dile getiren bir ritüeldir.

Günümüzde de tuvalılar ulusal bayramları sırasında spor karşılaşmalarında yarışırlar, kartal dansı da dahil ulusal dansları icra ederler. Bugün bu danslara eskisi gibi ritüel bir anlam verilmez, ancak yine de hakkı ile Tuva’nın kültür sembolleri olarak kabul edilirler.

http://tr.sputniknews.com/turkish.ruvr.ru/

Hureş; etkileyici ve cesur Devigi (Kartal) dansı ile başlıyor. Dansa tüm güreşçiler katılıyor. Tempolu bir dans Devigi, çeviklik ve gücü sergiliyor. Güreşçiye zafer inancını veriyor.

Güreşçilerin kıyafeti, deri kenarlı şort ve orijinal desenli gömlekten oluşuyor. Ayaklarına yumuşak halk ayakkabısı giyiyorlar. Moge Salıkçazı (hakem yardımcıları) kıyafeti ise, rengarenk ipek bir ulusal kaftantandan ve fötrlü şapkadan oluşuyor.