169) CEZAYİR TÜRKÜSÜ (AĞIT)
Yayin Tarihi 27 Nisan, 2011
Kategori KÜLTÜREL
CEZAYİR TÜRKÜSÜ (AĞIT)
Osman Attila’nın kaydettiğine göre, Cezayir türküsünün hikâyesi şöyle özetlenebilir:
Barbaros Hayrettin Paşa tarafından alınarak Kanunî Sultan Süleyman zamanında Osmanlı hâkimiyetine giren Cezayir, daha sonra Fransızlar tarafından işgâl edilir (1827-1830). Bu işgâl sırasında Fransızlarla savaşan Türk askerlerinden pek çok şehit verilir. Bunlar arasında eski adı Dinar Köyü olan Yaylabağı’ndan gençler de vardır. Şehitlerin yavuklularına, ana babalarına kara haber ulaştığında bütün köylü yasa bürünür ve bu olayın onlar üzerindeki etkileri uzun zaman devam eder.
Bu savaşlar sırasında şehit olan Mehmet adlı bir yiğidin nişanlısı kara haberi alınca aklını kaçırmış. Her gün köyün yüksek, ağaçlı tepesine çıkar, yanık sesiyle içli bir şekilde bu ağıtı söylermiş. O da nişanlısının şehit düşmesine dayanamayarak olaydan kısa bir süre sonra ölmüş, köylülerin gözyaşlarıyla öbür dünyaya yolcu edilmiş.
Türkünün Anadolu’nun başka yörelerinden derlenmiş metinlerinin tespit edilebilen ortaya çıkış hikâyeleri de benzer içeriğe sahiptir.
Cezayir türküsünün söylendiği sözel ortamların başlıcası kına gecesidir. Bunun yanında, yine düğün çerçevesi içinde “gelin almaya gidilirken” ve “gelin getirilirken” icrâ edilmektedir.
Düğün dışında ise, “muhabbet” veya “sohbet” gibi tâbirlerle adlandırılan bütünüyle erkeklerin katıldığı eğlence ortamlarında da, kapanış ezgisi olarak, genellikle sözsüz icrâ edilir.
Dr. F. Gülay MİRZAOĞLU
Cezayir Türküsü
1. SÖYLEYİŞ
Cezayir’in ufak ufak evleri
İçindedir ağaları beyleri,
Türkçe bilmez mâni söyler dilleri,
Tunus, Tarabulus ve Cezayir of!
Yaz gelince gemilerimiz yağlanır,
Kış olunca tersaneye bağlanır,
Delikanlılar Cezayir’de eğlenir,
Tunus, Tarabulus ve Cezayir of!
(Gazimihal 1947a:17).
2. SÖYLEYİŞ
Cezayir’in gemileri yağlanır
Yağlanır da tersaneye bağlanır
Cezayir’de koç yiğitler eğlenir
Hama, Humus, Tarabulus, Cezayir
Gemi gelir Cezayir’den Mısır’dan
Yelkenleri vardır kumaş hasırdan
Kadir mevlam kurtar beni yesirden
Hama, Humus, Tarabulus, Cezayir.
Cezayir’i dersen yolları taşlı
Bunu söyliyenin gözleri yaşlı
Güzelleri dersen hep eğri kaşlı
Hama, Humus, Tarabulus, Cezayir
Cezayir’in sağ tarafı sekili
Sekisinde i-reyhanlar ekili
Güzelleri dersen siyah kekilli
Hama, Humus, Tarabulus, Cezayir
(Arsunar 1962:35-36).
3. SÖYLEYİŞ
Cezayir’in gemileri yağlanır
Yağlanır da tersaneye bağlanır
Cezayir’de koç yiğitler eğlenir
Deli düşman aptal aptal dillenir
Kahpe Cezayir duman vardır başında
Cümle âlem senin peşinde
Cezayir’de sıra sıra söğütler
Söğüdün altında arslan yiğitler
Binbaşı gelmiş Mehmet’in öğütler,
Dini bir uğruna gitti kanlı yiğitler
Kahpe Cezayir duman vardır başında,
Cümle âlem senin peşinde
Elden gittiğine mi yanam ağlayam
Nice genç yiğitleri aldın fidan çağında
Dostu düşmanı güldürdün, kara bağlıyam
Cezayir! Cezayir! Biz ne ettik sana
Cümle âlem senin peşinde
Kahpe Cezayir duman vardır başında
(Attila 1966: 145-146).
NOT: Cezayir Türküsü hakkında daha geniş bilgi için;
Dr. F. Gülay Mirzaoğlu’nun hazırlamış olduğu “Cezayir Türküsü” sunumu (pdf) olarak verilmiştir. Hocamıza teşekkür ederiz.
Yorumlar
“169) CEZAYİR TÜRKÜSÜ (AĞIT)” yazisina 2 Yorum yapilmis
Yorum yap
BU AGITLARIN YAKILMASI GİDENİN ARDINDAN BİR NEVİ TERAPİ OLUYORMUS DEMEKKİ…KİME ANLATSIN DERDİNİ..İCİNE AKITA AKITA..O VAKİTLER SEVDALARDA GERCEKMİS,İNSANLARDA.HERSEYİMİZİ MEKANİKLESTİRDİLER:(KENDİLERİNE BENZETTİLER..BOSUNAMI DENİYOR;YÜZÜMÜZÜ DOGUYA DÖNMELİYDİK***AH!!-ZATEN ULU ÖNDERDE BATILI OLUN DEMEMİSKİ…ONDAN SONRAKİ PLOİTİKACILARIN YANLIS HESAPLARINDAN SEBEP!:(–ONLARIN ELİNE MAHKUM EDİLİR HALE GETİRİLMSİZİ..*DİLERİM BUGÜN DÜZELTİRLER!?–CÜNKÜ;O NİYETLE GELDİK…diyorlar!-BUNU KİMSE UNUTMASIN!YİGİT SÖZÜNDE DURANDIR!NE KABADAYI NE MAFYA,TEKRAR YİGİTLERE İHTİYACIMIZ VARDIR ÜLKEMİZİN/BİZİM********
BU KÖY KADINI PORTRELERİNİ YAPAN RESSAMIMIZINDA KIZININ DÜKKANI BİZİM ALT CADDEDEYDİ…GECMİS YILLARDA VEFAT ETTİ..DAHA YENİ..AMA ARTIK RESİMLERİ COK DEGERLİ.