1448) Tarihte aşılar ne kadar sürede geliştirildi?

Yayin Tarihi 4 Aralık, 2020 
Kategori BASIN-YAYIN

Tarihte aşılar ne kadar sürede geliştirildi?

Covid-19 hastalığına karşı tedavi yöntemleri geliştirmek için dünyanın dört bir yanında araştırmacılar çalışmalarını sürerken Türk bilim insanlarının kurduğu BioNTech ve Pfizer ortaklığı ile ABD merkezli Moderna’dan aşı müjdesi geldi. Söz konusu aşıların tamamen kullanıma girmesi halinde, salgına karşı rekor zamanda aşı geliştirilmiş olacak.

Uzmanlar, salgından gerçek anlamıyla kurtulabilmek için koronavirüse karşı aşı geliştirilmesi gerektiğini, bunun da en az 12 ila 18 ay alacağı görüşündeydi. Süre konusunda bilim insanları arasında fikir birliği yok.

Peki bugüne kadar geliştirilen aşılar ne kadar sürede piyasaya sürülebildi? Bu sorunun cevabını anlayabilmek için önce aşı üretim çalışmalarındaki evreleri tanımak gerekiyor.

Bir aşı üretmek için hangi aşamalardan geçmeli?

Tüm ilaçlarda olduğu gibi aşı üretiminde de çok büyük kısıtlamalar ve yakın takip eşliğinde araştırmaların yürütülmesi gerekiyor. Aşının ilk önce laboratuvarda olumlu sonuçlar vermesi ve bu sonuçların tutarlı olması bekleniyor.

Laboratuvarda olumlu sonuç elde edilmesinin ardından üç fazda denemelere geçiliyor. Tedavi, birinci fazda 50-100 kişilik bir grupta deneniyor. Bu denemelerin başarılı olması durumda giderek artan sayıda kişilerle deneyin yapıldığı ikinci ve üçüncü faza geçilebiliyor. Ancak bu evrelerin herhangi birinde elde edilecek olumsuz sonuç tüm çalışmaları en başa sarıyor ve laboratuvara geri dönülüyor.

İmmünoloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Unutmaz, euronews’e verdiği bir demeçte aşı çalışmalarının evrelerini anlatırken bunun 10 binlerce kişi üzerinde denenmesi gerektiğine vurgu yapıyor. Elbette tüm bu deneyler, uzun bekleme süreçlerini de beraberinde getiriyor.

Tüm aşamalardan geçen bir aşı son olarak tescil ettiriliyor ve böylelikle üretime geçilebiliyor.

Her aşama ne kadar sürüyor?

Bu konuda kesin sayılar vermek mümkün değil. Aşı çalışmalarının maliyetini inceleyen bir araştırma, laboratuvar aşaması süresinin çok değişken olduğu ancak deney aşamalarına geçildiğinde ortalama 5 yıl içinde sonuç alınabileceğini öne sürüyor

Biraz daha eski tarihli (1996) bir araştırmaya göre aşı çalışmaları, en başından en sonuna kadar ortalama 10 yıl sürüyor. Her aşama için öne sürülen ortalama sürerlerse şöyle:

Laboratuvar çalışmaları: 2,4 yıl

Faz 1: 2 yıl

Faz 2: 1,8 yıl

Faz 3: 1,4 yıl

Tescil öncesi çalışmalar: 1,1 yıl

Tescil çalışmaları: 1,3 yıl

Tabii ki tüm bu çalışmaların birer tahmin olduğunu, ilaçtan ilaca sürelerin değişebileceğini belirtmekte fayda var. Ayrıca günümüzdeki teknolojik imkanlar sayesinde birçok aşamayı hızlandırmak da mümkün.

Diğer yandan çalışmaların herhangi bir aşamada hata vermesi, başa dönülmesi ve böylelikle uzaması da bir ihtimal.

Covid-19 aşısının arkasındaki iki isim: Türkiye kökenli Uğur Şahin ve Özlem Türeci

Daha önceki aşılar ne kadar sürede geliştirildi?

Bu sorunun da cevabını vermek kolay değil çünkü hangi çalışmaların başlangıç tarihini kesin olarak tespit etmek zor. Ancak araştırmacılar Peter Hurford ve Marcus Davis’in çeşitli kaynaklara dayandırarak ulaştıkları sonuçlara göre bazı aşıların geliştirilme süreleri şöyle:

Kuduz – 4 yıl, 1881-1885

Kızamıkçık – 7 yıl, 1962-1969

Boğmaca – 8 yıl, 1906-1914

Kızamık – 9 yıl, 1954-1963

Grip – 14 yıl, 1931-1945

Japonensefaliti – 20 yıl, 1934-1954

Çocuk felci – 20 yıl, 1935-1955

Tüberküloz – 21 yıl, 1900-1921

Kabakulak – 22 yıl, 1945-1967

İnsan papilloma virüsü – 23 yıl, 1983-2006

Hepatit A – 24 yıl, 1967-1991

Rotavirüs – 26 yıl, 1980-2006

Çiçek hastalığı – 26 yıl, 1770-1796

Sarıhumma – 27 yıl, 1912-1939

Kolera – 30 yıl, 1854-1884

Su çiçeği hastalığı – 34 yıl, 1954-1988

Hepatit B – 38 yıl, 1943-1981

Keneyle geçen ensefalit – 39 yıl, 1937-1976

Difteri – 40 yıl, 1883-1923

Tetanos – 40 yıl, 1884-1924

Hemofilus influenza – 44 yıl, 1933-1977

Tifo – 58 yıl, 1838-1896

Pnömokok – 66 yıl, 1911-1977

Menenjit – 68 yıl, 1906-1974

Bu listeye göre ortalama aşı geliştirme süresi 29,5 yıl olarak önümüze çıksa da bu yanıltıcı bir sayı. Çoğu virüs için yapılan çalışmalar başladığında, virüsler hakkındaki anlayışımız ve bilgimiz bugün ile kıyaslanamayacak kadar azdı.

Enis Günaydın  21/11/2020

https://tr.euronews.com/2020/09/19/tarihte-asilar-ne-kadar-surede-gelistirildi

Paylaş:

Yorumlar

Yorum yap