358) BURMA’DAKİ(MYANMAR) TÜRK ŞEHİTLİĞİ
Yayin Tarihi 1 Şubat, 2008
Kategori TÜRK DÜNYASI
Burma’daki sahipsiz Türk Mezarlığı
Burma’daki Türk şehitliğinin Türkçe kitabesi
Bugün Burma’da bulunan “Thayet Myo Türk Şehitliği“nin hikâyesi ise çok ilginç. I. Dünya Savaşı ‘nda İngilizlere esir düşerek, o dönemde İngiliz sömürgesi olan Burma’ya getirilen 12 bin kadar Türk askeri arasında, yıllar süren esaret dönemi boyunca salgın hastalıklar, ağır çalışma ve esaret şartları altında şehit düşen 1500 kadar Türk askerinin gömülü bulunduğu bir şehitliktir. Kalanların kaçının Türkiye’ye dönebildiği bilinmemektedir.Gömü alanının yerini belirten, Türkçe ve Burmaca bir kitabe ve çoğu 1916 Mart ve Nisan ayları tarihli mezar taşları bulunmaktadır. Şehitlik kitabesinin Türkçe (Latin harfleri ile) kısmında bugün zor okunabilen, “Birinci Dünya Savaşı’nda Irak, Suriye, Filistin ve Arabistan cephelerinde Osmanlı ve İngiliz Orduları arasındaki çarpışmalar sırasında İngilizlere tutsak düşerek Burma’ya getirilen ve burada vefat eden aziz Türk askerlerinin anısına” ifadesi yer almaktadır.
Türk şehitliğinin kaybolmak üzere olan duvarı
Esir Osmanlılar 9 bin km ray döşedi
Türkiye’ye 7500 km. mesafedeki bu uzak ülkede, 1500 kadar Türk askerinin şehit olarak yattığını maalesef çok az insan biliyor. Birinci Dünya Savaşı’nda Irak, Suriye, Filistin ve Arabistan cephelerinde Osmanlı ve İngiliz orduları arasındaki çarpışmalar sırasında İngilizlere tutsak düşerek üzerinde güneş batmayan İngiltere’nin bir sömürgesi olan Burma’ya getirilen 12 bin askerimiz yol, demiryolu, köprü ve suni göl yapımında işçi olarak çalıştırılmışlar.Bugün bile Burma’yı baştanbaşa geçen iki ana hattan biri olan başkent Yangon ile Thayet arasındaki 300 millik (9 bin km) demiryolu esir düşen Osmanlı askerleri tarafından yapılır. İnşaat biter ama salgın hastalıklara ve zor çalışma şartlarına dayanamayan 2 bin asker hattın son durağı Thayet kampında şehit düşer. Çalışmayı reddeden birçok asker de öldürülmüştür. Geriye kalanlar ise ancak Mondros Mütarekesi’nden sonra ülkelerine geri dönme fırsatı bulurlar. Ancak rivayetlere göre askerlerin bir kısmı gemilere bindirilip gönderilirken evlenip geride kalmayı seçenler de olur. Burma’da şehit olan esirler için İngiliz hükümeti bir mezarlık yaptırır. Mezar taşlarının üstündeki künye bilgileri bugün hâlâ okunabilecek kadar canlı duruyor. İsimleri İngiliz alfabesiyle yazılan şehitlikte Kerküklü Muhammed, 20 Ekim’de ölen Şaban gibi pek çok asker yatıyor.
Türk Şehitliği için geliştirilen proje
Türk Şehitliği bakımsız
Bugün üzerini otların kapladığı, bakımsızlıktan yazılarının silindiği taşlar, kitabe, sıvası dökülmüş mezarlık duvarı bir şehitlikten çok harabeyi andırıyor. Şehitlikte hâlâ bile 300 kadar mezar taşı bulunuyor.Bu yıpranmışlık yanında, mezarlığı çevreleyen taş sınırın ve mezar taşlarının da tropik iklimde yetişen yoğun bitki örtüsü altında okunamaması, kimliksel ve anlamsal tanım eksikliği oluşturmaktadır.Türkiye’nin tanınmış gezginlerinden emekli Albay Faruk Budak, 2002 yılında bu ülkeye yaptığı ziyarette adı geçen şehitlikleri de ziyaret eder. Budak’ın çabalarıyla Genelkurmay Başkanlığı’ndan restorasyon için gerekli bütçe 2002’de tahsis edilir. Dışişleri Bakanlığı’nın Burma hükümeti nezdindeki yoğun diplomasisi sonucu gerekli restorasyon izni ancak geçtiğimiz yıl alınabilmişti.
Ülke genelinde Thayet şehitliği dışında birçok küçük Türk Mezarlığı olduğunu belirten Burma Fahri Başkonsolosu Ercan Aygün, bir süre önceki Birmanya ziyaretinde de yeni hikâyelerin izine rastladığını ve bunların da araştırılması gerektiğine işaret ediyor. “Yaşlıca bir profesörle tanıştım. Büyük dedesinin Türkleri tanıdığını ve orada bir Türk kolonisi olabileceğini anlattı” diyen Aygün, bugün kimse bilmese de rivayet edildiği gibi evlenip Burma’da kalan askerlerin izini sürmeyi planlıyor.
Ayrıca şehitlikteki Türk bayrağı işlemesinin yakın zamanda Amerikalı bir Türk tarafından yaptırıldığı da söyleniyor. Aygün, bunun gibi pek çok hikâyenin Birmanya topraklarında araştırılmayı beklediğini ifade ediyor.
Burma’da Türk askerlerinin mezar taşları
KAYNAK
TÜRK GÜNDEM SİTESİ
Yorumlar
“358) BURMA’DAKİ(MYANMAR) TÜRK ŞEHİTLİĞİ” yazisina 8 Yorum yapilmis
Yorum yap
Bu şehitliğimizin yeniden düzenlenmesi için etkili bir yardım kampanyasıyla Türk Milleti’ne baş vurulmalıdır.
selamün aleyküm şu ana kadar bende bilimiyordum bizim atalarımızın şehitlerimizin uzak ve bilmediğimiz bir ülkeye esir olarak götürüldüğünü ve orada şehit düşdüğünü şu an çok duygulandım bizler o kahraman atalarımız sayesinde buradayız bunu unutmayalım ve bunu her türk milletinin bilmesi gerektiğine inanıyorum bunuda sayın tarihcilerimiz ve devlet adamlarımız halkımıza duyurmak zorundalar öncelikle semerkand dergisinden ALLAH razı olsun ve çalışanlarından aslında bizim çok utanç duymamız lazım dünyanın öbür ucundan gelipte burdaki savaşta ölen askerlerine mezar yaptıran anzaklardan utanmalıyız ya biz elhamdülillah müslümanız biz beraber olursak içimizde ALLAH SEVGİSİNİ ve kalp gözümüzü açarsak bizi hiç bir devlet yıkamaz inş ben osmanlı devletinden ve atalarımızdan gurur duyuyorum şu an benim hissettiklerimi ne bir anzak ne bir ingiliz nede musluman olmayan başka biri hissedemez tarihimize ve şehidimize sayip çıkalım nerde olurlarsa olsunlar ALLAH CC.DİYORKİ SAKIN ONLARI ÖLDÜ SANMAYAN ONLAR YAŞIYORLAR AMA SİZ BUNU GÖREMEZSİNİZ ALLAH RIZASI İÇİN ŞEHİTLERİMİZE VE TARİHİMİZE SAHİP ÇIKALIM ALLAHA EMANET OLUN bizlere dünyanın öbür ucunda yatmakta olan şehitlerimizi haberdar edenlarden ALLAH RAZİ OLSUN HAKKINIZI HELAL EDİN.
Değerli yurdsevenler.
biz bu sene kuşadasından bir grup ile myanmar
gidiyoruz ( 25 kişi)
ve oradaki acente ile 12 günlük tur programında
thayet myo türk şehitliğini de görmek ve ziyaret
etmek istediğimisi bildirdik.
bu gezi de şehitlerimise türkiye’ den bitmez
minet ve duğalarımısı götüreceğiz.
döndüğümüsde, geniş bilgi verecem.
rıdvan kavi
12.09.2008
(myanmara gidiş tarihi 24.ocak 2009)
Dışişeleri Bakanlığının bu konuya el atıp güzel bi şehitlik yapması çok iyi olur.Benimde Dedem hicaz a gidip bir daha gelmemiş harp zamanı belkide oraya götürdü caniler.Allah ömür veririse oraya gitmeyi çok isterim…
arkadasım öncelikle allahın selamı ve bereketi üstüne olsun bizi bilgilendirdigin icin senden alah razı olsun burada yatan sehitlerimize allah mekanlarını cenet eylesin allah türkü korusun ve yüceltsin
Geçmişlerimizin bu elim hallerine her ne kadar üzülsek yine de az.Tabi bu haller yeni bir oay değil.Fakat Türk halkına,bir asır sonra duyrulmuş olması enteresan.Evet Türk milletinin şehit vermediği ülke hemen,hemen yok sanırım.Ama hiç birülke Türk şehitliklerine MYANMAR daki kadar lakayıt kalmamıştır.Dilerim onlar da Ademin evladı olduklarını anlayıp,Vatanlarından bnlerce Km. uzakta yatan bu kardeşleriin,aziz ruhları karşısında saygıile eğilip tarumar olmuş bu kairlerin gün ışığına çıkarılmasın da bizlere yardımcı olurlar.Tabi burada en büyükihmali kendimizde aramak lazım. Bizler geçmişimiz olan Osmanlı yıkılırken ağzımızı açtık ve yıkılan bu ağır engazın altında hareketsiz kalıp çevrede oluo bitenleri görme imkanımız olmadı.Daha yeni, yeni aklımız başımıza gelmeye başladı.Türk milleti azmederse yapacaklarına hiç bir engel mani olamaz.Yeterki o zemini hazırlamş olalım. Bizleri uyardığınız için, bu siteleri kuranlardan Allah razı olsun.Tüm çabalarız da muvaffak olmanızı diler,saygılar sunarım.
Yukarıda altıncı yorumu yapan bendeniz Ahmet Yılmaz ın nacizane bir dileği daha var.O da şudur.Bu şehitliklere uygun bir ziyaret tarihi belirtilip,Türk halkına duyrulmalı.Ve buülkeyle irtibatı olan bir seyahat acentasıyla anlaşıp,belirli bir süre öncesinden kayıt işlemleri yapılmasını arzu etmekteyim.Geçmişimizi yadederken içimde bir volkan patlaması var.Sebebini söylemek gerekir ise,yukarıda bahsi geçen savaşlara katılıp da geri dönmeyen Ankara’lı büyük babam (Dedem) ,Mülazım-ı sani Mustafa kemal’ın mechül olan akibetini düşünmekteyim.Yirmibeş yıldan beri araştırmama rağmen, Dedemin bu savaşların neresinde kaldığını bir türlü öğrenemedim. Eğer siz hayır severlerin sitesinden bir sonuca ulaşır isem,yaşım yetmişbeş olmasına rağmen, o gün yirmibeş yaşımda olacağımı sanıyoru. Bu tür manevi havayı yaratan sizlere sonsuz selam eder,saygılar sunarım.
Helal olsun şu İngilizlere, çünkü savaşı kazanmışlar, katletmeyip esir almışlar ve üstelik orda ölenlerin anısına bir de Türk anıt mezarlığı yaptırmışlar. Biz ne yapmışız dünyanın başka yerlerinde olduğu gibi savaş bittikten sonra bile orda esir düşen askerlerimizin olduğunu, onları ülkelerine getirmeyi unutmuşuz.Yemende binlerce redif askerini unutan başka bir millet var mı acaba?