266) TÜRK HALK MÜZİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Yayin Tarihi 10 Haziran, 2008
Kategori TÜRK DÜNYASI
TÜRK HALK MÜZİĞİNİN
TARİHSEL GELİŞİMİ
Halk müziği, dünyanın her tarafında o ülkenin aydınları tarafından yaratılan müzik türlerinden farklı olmuştur. Halk müziği ile, aydınlar tarafından yaratılan müzik türleri arasında en önemli fark, halk müziğinin anonim olmasıdır. Halk müziği ülkenin bir ürünüdür. Milletlerin öz varlığının yüzyıllar boyunca dile gelmesinden doğmuştur.
Günlük hayatı yansıtan ezgi, ritm ve tonalite bakımından değişik bölgelerde farklılıklar gösteren bu müzik kolu, doğal ve sosyal konuları dile getirir. Bu müzik türü ritm, ezgi ve tonalite bakımından renkli ve zengindir[4].
Alman müzikoloğu Hugo RİEMANN’a göre halk müziği ”ezgi ve sözleri kimin tarafından yapıldığı belli olmayan, bir çok sebeple halk tarafından kabul edilmiş ve halk ezgisi ifadesine bürünmüş, melodik ve armonik bünyesi kolayca anlaşılan ve popüler bir eda taşıyan müzik türü”dür[5].
Türk Halk Müziği ise “Türk milletinin esasını oluşturan büyük halk kitlesinin, tarih boyunca ve her medeniyet dairesinde kendi kendine yarattığı, içinde eski müzik geleneklerini devam ettirdiği, anonim bir karakter taşıyan halk sanat türü”dür. Halil Beddi YÖNETKEN’e göre “folklorik, anonim bir değer taşıyan, vücuda getiricisi belli olmayan, Türk köylüsünün, Türk aşiretinin, Türk aşıklarının müziği”dir[6].
Bu sanat; köy, küçük kasaba halkının öz müzik kültürünü teşkil eder. Türk Halk Müziği kendi özel metrik ve model bünyesi içinde, kendine has müzik aletleri, vokal ve enstrümantal müzik türleri ile, orijinal bir içerik taşır[7].
Dönemleri 3’e ayrılır.
1- İlk Dönem. (İslamiyet’ten Önceki Dönem)
2- İslamiyet Etkisi Altındaki Dönem.
3- Bugünkü Dönem.
1- İlk Dönem (İslamiyet’ten Önceki Dönem)
Türk boylarının tarih sahnesinde göründüğü Orta Asya’da ilk medeniyet izleri arasında, kopuz ve onun kullanılması ile, halkın yaşayışının ifade edildiği ezgilerin varlığı bilinmektedir.
Türkler İslamiyet’i kabul etmeden önce Şamanizm’in etkisinde kalarak (bazı Türk boylarında, Gök Tanrı inancı, Maniheizm ve Budizm inancıda vardır.) dini görüşlerini yönlendirmişler, dini ayinlerinde müziği kullanmışlardır. Yuğ törenlerinde (yas günleri, ölülerinin arkasından yaptıkları törenler), toy ve şölenlerinde[8] (yılın belli dönemlerinde hayvanları yedikleri törenler), müziği bir etkileme gücü, ruhsal boşalımın bir aracı, eğlencelerinin bir parçası olarak kabul etmişlerdir. Ayrıca, devlet, millet birliğini oluşturan; savaşta orduya duygu veren, yürüyüş ve hareketini düzenleyen de ses ve ritm dir.
Elimizde pek fazla kaynak bulunmamasına rağmen Dede Korkut hikayelerinden, Orhun Anıtlarından Türklerin halk müziğinin günlük yaşamın içersine girdiğini bilmekteyiz. Özellikle Dede Korkut’un günümüze kadar ulaşan hikayeleri bu konudaki en değerli hazine gibidir. Dede Korkut’un kitabında tasavvuf ve mistiklik aramak, hem güç ve hem de doğru değildir. Bununla beraber, İslamiyet’ten ve her türlü yabancı dinden arınmış, en eski Türk mitolojisinin bir çok mith ve mythos’larını görmek ve duymak da mümkündür. Dede Korkut’a Türkmenler ve Orta Asya Türk’leri tarafından Korkut- Ata denmektedir. Kazakların kopuz ve tanbure, dombra gibi sazlarını bulan da Korkut Ata’dır[9].
Türk’lerin karşılıklı konuşmalarını bile kopuz yardımıyla yaptıklarına en güzel örnek, Dede Korkut’un “Salur Kazan’ı oğlu Uruz’un tutsaklıktan çıkardığı destan[10].” da geçen şu şoylama olacaktır.
Ökçesin ökçesine kakdı.
Kaburgasın karnına kavşurdı.
Uyanın çekdi, ağzın ayırdı.
Kafiri öldürdi, çökdi üzerine oturdı.
Aydur: Mere kafirler kopuzum getürün, sizi ögeyin didi.
Vardılar, kopuzı getürdiler.
Eline alup burada soylamış görelüm hanum ne şoylamış;
Aydur: Bin bin erdenerden yağı gördüm-ise öyünüm didüm
Yigirmi bin er yağı gördüm-ise yıylamadum
(Diye bu şoylama devam ediyor.)
Bu döneme ait en eski Türk karekteri taşıyan eser, Ural dağlarının doğusunda aranmış ve Çingiz Han’ın oğlu Cöçi’nin ölümüne neden olan “aksak kulan” veya “aksak yaban eşeği” adlı eser, en eski kög (yırlamak, Brockelmann’a göre melodi. “er kögledi”: adam kendi kendine yırladı[11].) kabul edilmiştir. Kazak Türk’lerinin ağıtlarından “kör kızın şarkısı” yani “sokır kız eni” adlı bir yarı ağıt da çok eski karakterde bulunmuştur. Bu ağıtlar, her yeni ölen kişi için, sözleri biraz değiştirilerek söylenirse de, müzik sistemi ve melodileri çok eskilere dayanmaktadır[12]. Eski Türk hakanlarının otağlarında ve ordugahlarında “9 kök” denilen bir müziğin, müzik takımlarınca her gün çalındığı ortaya çıkartılmıştır[13].
Halk müziğimizin yapıtlarından olan destan müziği ve destan müziğinin en önemli eseri Manas destanıdır. Manasçı denilen halk sanatçılarınca ve kerem ile okunan destan, halk müziğini bozulmadan koruyan, özü ve sözü ile zamanımıza getiren bir direktir. Köklerini ve konularını, tarihin derinliklerinden alan tarihi epik (historical epic) tipinde bir destandır. Destanın eski karakterlerini yaşatan söyleyişler, özellikle Kuzey-batı Asya’da yaygın görülür. Müzikal-şiir (musical-poetic art) sanatının en eski örnekleri ise Kırgız-Türk kültür çevresinde bulunmaktadır[14].
Kısıtlı sayıdaki kaynaklardan elde edilen bilgiler ışığında, müziğin günlük yaşantının vazgeçilmez unsuru olduğu ortaya çıkmaktadır. Ancak, bu dönemdeki müziğin yazıya dökülmemiş olması, hem nota ve hem de sözlerin günümüze kadar ulaşamamasına neden olmuştur.
Türk’ler kavimler göçüyle, gittikleri yerlere bu müziği taşımışlardır. Gök tanrıya yakarış, kahramanlık, savaş ve döğüşme, doğa bu dönemde işlenen en belirgin konulardır. Üzülerek belirtmem gerekir ki, öz kültürümüz olan halk müziği, SSCB dönemindeki asimile etme çabaları sonucunda, biraz da olsa zarar görmüş, yapay politik sınırlarla, Türk’lerin ilk zamanlarından beri oluşan kültürümüz ve bu kültürün oluştuğu çevre bölünmeye çalışılmıştır.
2.İslamiyet Etkisi Altındaki Dönem
M.S.925’lerde batıya yönelen Türk boyları, Karahanlılar’dan başlayarak İslamiyet’i kabul etmeleri ile yaşama şekillerinde ve kültür yapılarında değişimler göstermeye başlamışlardır. Toplum yaşamındaki bu değişikliğin müziğe yansıması da kaçınılmaz olmuştur. Müzik yapılarında bir değişim olmamasına karşın, sözlerde dinin etkisini görmek olağandır. Ancak sözlerde, sert ve katı dindarlığın karşısında hoşgörülüğü, Tanrı sevgisini görmek mümkündür
Halk müziğinin başlıca türlerinden sayılan Kitap Ölöngü (kitap şarkıları)de, daha çok ilahiler ve Kur’an okumaları ile ilgili müzik ve dizi şekilleridir[15].
Ozanlar bu dönemde de eski sadeliklerini ve üsluplarını sürdürmüşlerdir. Ortaçağ Avrupa’sında şiir ve müziğin gezgini olan trouver ve troubaduor geleneğine karşıt biçimde soyluları ve zenginleri bu işe sokmamışlar, ancak halktan büyük saygı görmüşlerdir. Soyluluk ve zenginlik, şiirde müzikte kalmıştır. Sazlarını ustalıkla çalmaları yanında Türkçeyi iyi kullanmaları, halk müziğine unutulmaz eserler kazandırdığı gibi, halk edebiyatına da sayısız eser katmalarını sağlamıştır. Yüzyıllarca usanmadan gezip dolaşan halk ozanlarımız, hem bu müziği yaygınlaştırmışlar, hem de unutulmamalarını sağlamışlardır. Bu yolculukları sırasında gezginin bir tek yoldaşı vardır. Saz.
Her ne kadar ozanların şiirleri elimize ulaşmış ise de, ezgiler yakıldıkları dönemde notaya alınmadığından, unutulan ezgilerin, elimizdekilerden çok olma olasılığı bir hayli yüksektir. Ezgilerin anonim özellik taşıması, halk içinden gelen yaratıcılığın, kuşaktan kuşağa aktarılması, geleneğin güçlendirilmesi anlamını da taşımaktadır.
Bu çağdaki aşıklar halk müziği geleneklerini devam ettirmişlerdir. En önemli aşıklar; Aşık Paşa (1272-1332), hem hece, hem aruz ölçülerini kullanarak divan ve halk şiirinin başlangıçtaki örneklerini yaratmıştır. Divan şiirinde Mevlana’nın, halk şiirinde ise Yunus Emre’nin etkisinde kalmıştır. Türkçe’ye gönülden bağlıdır ve halk dilini savunmuştur.
Doğum Tarihi bilinmeyen, ancak 1404 yılında Halep’te öldürülen Nesimi, ezgilerinde kendine özgü mistik duyuşu, çoşkulu bir şiirsellikle işlemiştir.Bazı şiirlerinden 1398’de doğduğu, Edirne ve Filibe gibi Balkan diyarlarında gezdiği anlaşılan 15.yy. ozanı Kaygusuz Abdal, gerçek üstü zıtlıklarla, hiciv öğelerine yönelmiştir. Ona göre, “Kelebek buğday ekmiş”, “Sivrisinek buğday biçmeye başlamış”, “Ergene’nin köprüsü susuzluktan bunalmış”tır.
Ölümü 1560-1570 yıllarında olan Pir Sultan Abdal, ezgilerinde ve şiirlerinde, mistik görüşlerini güçlü tekniğiyle birleştirerek, duyarlıklı bir lirizm yaratmıştır.
Şiirlerinden 3. Murat döneminde (1574-1595) yaşadığı anlaşılan Köroğlu, yalın bir dille gerçekçi bir şiir yaratmıştır.
Doğumu 1606, ölümü 1679 olarak tahmin edilen Karacaoğlan, halk ozanları geleneğinin en ünlü kişiliklerindendir. Şiirlerinin ve ezgilerinin değeriyle sivrilen Karacaoğlan, şiirlerinde genellikle kullandığı 6+5 ve 4+4 ölçülerinin tekdüze uyumuyla yetinmeyerek, ölçüyü belli etmeden zorlayan yeni sesler bulmuştur.
Yaklaşık 1785-1865 yıllarında yaşadığı sanılan Dadaloğlu, toplumsal çelişkileri toksözlü bir deyişle sergilemiş, öte yandan şiirsel incelik ve buluşlardan uzak kalmamıştır.
Erzurum yakınlarındaki bir köyde doğan ve 1860 yılında ölen Emrah, halk şiirinin yenilenen formları içinde değişik bir şiirsel anlatıma yönelmiştir[16].
Türk anası ninnileri ile uyutmuş kucağındaki bebeğini, bazı analar ise ağıt yakmış kaybolan çocuğunun arkasından. İşte bir türkünün hikayesi;
Bebek Ağıtının Hikayesi (Avşar Ağıtı Orta Anadolu)
Olay yaklaşık 350-400 yıl önce, Orta Anadolu’nun yüksek ve dağlık bölgesinde yaşayan Avşar aşiretlerinden birine aittir.
Günlerden birgün bir asiret beyinin oğlu ile başka bir aşiret beyinin kızı evlenir. Yedi sene çocukları olmaz. Aşiret beyinin oğlu bu evliliğin, bu beraberliğin mutluluk getirmediğini, buna gelinin neden olduğunu her fırsatta gelinin başına kakar. Kader bu ya, yedinci senenin sonunda gelin bir oğlan çocuğu Dünya’ya getirir. Aşiret çok sevinçlidir. Çocuk üç aylıkken aşiretin başka bir yere göç etmesine karar verilir. Gelin çocuğunu bir kilime sarıp, beşiğine yatırır ve bir mayanın üstüne yerleştirir. Aşiret bir gece yarısı Elmalı’dan yola çıkar. Elmalı dağının sık ve karanlık ormanları içinde yollarına devam ederlerken kötü bir tesadüf, çam dallarından biri zavallı yavrunun beşiğine takılır ve onu mayadan ayırır. Yavru, gecenin sessizliği içinde beşiğiyle çam dalına asılı kalır. Hiç bir şeyden haberi olmayan kafile, ertesi sabah obaya gelip konaklar. Meme vermek için yavrusunun yanına giden zavallı ana, yavrusunu bulamayınca çılgına döner. Döğünmeğe, yolunmağa başlar. Aşiret büyük bir üzüntü içine gömülür. Dayısı, amcasıyla birlikte geldikleri yoldan geriye dönerek yavruyu aramaya koyulurlar. Fakat ne çare ki bulamazlar[17].
Elmalı’dan çıktım yayan, Ala kilime sardığım,
Dayan ey dizlerim dayan, Yüksek mayaya koyduğum,
Emmim atlı dayım yayan, Yedi yılda bir bulduğum,
Nenni, nenni, bebek oy. Nenni, nenni, bebek oy.
Bebek beni del eyledi, Tabancamın ipek bağı,
Bir kötüye kul eyledi, Baban bir aşiret beyi,
Yaktı yıktı kül eyledi, Kanlım oldun Çiçek dağı,
Nenni, nenni, bebek oy. Nenni, nenni, bebek oy.
Havada kuzgunlar dolaşır, Gelin başı bağlamadım,
Kargalar öleş bölüşür, Top zülüfün yağlamadım,
Kara haberler erişir, Obamdan utandım ağlamadım,
Nenni, nenni, bebek oy. Nenni, nenni, bebek oy[18].
Türkü, bu korkunç ve yürekler parçalayan yaşamın, ana gönlünde şekillenip, dilinden dökülen feryadıdır.
Gelişen ve bir ölçüde değişimler yaşayan halk müziğimizin bu çağı, türkü’lerin çeşitlilik kazandığı dönem özelliğini de taşımaktadır. Maniler, koşmalar, hoyratlar, ağıtlar, oyun havaları, kına havaları, esnaf türküleri, zanaat havaları, sevda türküleri, sosyal ve günlük yaşayışla ilgili türküler, yiğitlemeler, koçaklamalar bu dönem içinde oluşmuşlardır.
3- Bu Günkü Dönem
Kulaktan kulağa, kuşaktan kuşağa iletilerek ve tarih süzgecinden geçerek günümüze kadar ulaşan halk müziği, canlılığını devam ettirmektedir. Bu müziğin kökleşerek gelişmesinde ve yayılmasında, halk ozanlığı geleneğinin büyük bir katkısı vardır. 20.yüzyılın ilk yarısında da bu gelenek sürmüştür. Ancak sosyal yapının değişmesi, köyden kentlere göçler, iletişim araçlarının hızlı gelişimi, geleneksel toplum biçiminden yeni toplum biçimlerine geçiş vb. etkiler, bu geleneği etkilemiştir.
Bu dönemdeki en olumlu gelişme ise, Türk Halk Müziğinin bilimsel olarak incelenmeye başlanması denebilir. Tarihsel süreç içersinde hep var olan halk müziği, halkbilimci ve etnomüzikologlarca daha yeni incelenmeye başlamıştır.
Türk toplumunun yaşamına damgasını vurmuş ve toplumsal yaşama yön vermiş günlük, sosyal, ekonomik, kültürel ve tarihsel olaylar başta olmak üzere, çeşitli gelenek, görenek, inançlar ve benzeri olguları konu edinmesi açısından, Türk Halk Müziği kültürümüzün önemli yapı taşlarındandır. Bu özellikleri ile halk müziğimiz, ilişkili bulunduğu tarih, coğrafya, sosyoloji, psikoloji, edebiyat, folklor, hukuk, felsefe, kültürel antrapoloji, başta olmak üzere, çeşitli bilim dalları açısından incelenmesi ve analizi gerekli bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır.
Halk müziği üzerinde, yukarıda belirtilen özellikler göz önüne alınarak yapılacak bilimsel ve kollektif çalışmalar, Türk toplumunun duygu, düşünce, zevk, estetik ve felsefesi ile genel karakteri hakkında son derece sağlıklı ip uçları verecektir.
Bu nedenlerle geleneksel değerlerden kan alan, çağdaş bir kültür yaratma süreci içinde, halk kültürünün diğer unsurları gibi halk müziğinin de derlenmesi ve araştırılması kaçınılmazdır[19].
İlk derleme çalışmaları 1925 yılında, İstanbul Belediye Konservatuarı tarafından, her ilin Milli Eğitim Müdürlükleri aracılığıyla başlatılmıştır. Bu derlemeler yöntem açısından sakıncalı bulunduğundan, 1926 da Darülelhan derlemeleri başlamıştır[20]. Türk Ocakları ve Halk Evleri de, derleme çalışmalarında önemli katkılar sağlamıştır. Günümüzde de devam eden derleme çalışmalarına TRT kurumu da katılmış ve büyük bir arşiv kurulmuştur. Bu derleme çalışmalarının en büyük katkısı, unutulmaya yüz tutmuş eserlerin notaya dökülmesi ve gelecek kuşaklara aktarılmasıdır.
Kitle iletişim araçlarının gelişimi, bir yönden olumlu etkiler de sunmuştur. Radyonun kurulması ile türkülerin yayılması hızlanmış, yöresel sanatçıların kendi dil ve çalgıları, diğer yörelerce de tanınmaya başlamıştır. Televizyonun yaygınlaşması ve Türk Halk Müziği programlarının yayınlanması işitsel zenginlik yanında, görsel öğelerin de tanınmasını sağlamıştır. Örneğin, bir yörede yapılan kına gecesinde, hem o yörenin kına gecesi türküleri, hem bu türkünün oynanması ve hem de folklorik değerleri aynı anda tanıtılabilir, öğrenilebilir olmuştur.
Bu dönemin başka bir özelliği de, tek kişilik çalış ve söyleyiş olan ozan geleneği yanında, toplulukların kurulup, kurumsal yapıya da dönüştürülmesidir. 1940 yılında Muzaffer Sarısözen tarafından kurulan halk müziği topluluğu (Yurttan Sesler), ilk olma özelliğini taşımaktadır. İstanbul Belediye Konservatuarı, 1950 yılından bu yana çalışmalarını sürdürmüştür. Akademik olarak ise, 3 Mart 1976 da İTÜ Türk Müziği Devlet konservatuarı eğitime başlamıştır. Günümüzde ise bir çok üniversitenin Türk Halk Müziği bölümü bulunmaktadır. Büyük illerin bir çoğunda, Kültür Bakanlığının halk müziği toplulukları kurulmuştur. Son 3-4 yıl içersinde Türk Halk Müziği’ne artan ilginin nedenlerinin başında, bu kurumsallaşmanın önemli katkısı, yadsınamaz bir gerçekliktir.
Tek seslilik geleneğinin yanında, Türk Halk Müziği’nin çok seslendirilmeye başlaması da, bu dönemin başka özellikleri arasında yerini almıştır. Bu düşünceyi Ziya Gökalp (1876-1924), “Halk Müziğimiz bize birçok melodiler vermiştir. Bunları toplar ve batı müziği kurallarına göre armonize edersek, hem milli, hem de Avrupalı bir müziğe sahip oluruz[21].”, Atatürk ise, (30.11.1929 günü Alman tarih yazarı Emil Ludwig’le konuşmasında)“Bizim gerçek müziğimiz Anadolu halkından işitilebilir”, (1.11.1934 TBMM’nin açılışında) “Ulusal, ince duyguları, düşünceleri anlatan; yüksek deyişler, söyleyişleri toplamak, onları bir gün önce, genel son müzik kurallarına göre işlemek gerekir. Ancak, bu düzeyde Türk ulusal müziği yükselebilir, evrensel müzikte yerini alabilir[22]” diyerek, düşünsel temellerini atmışlardır. Bu bağlamda bugünkü Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın temeli olan İstanbul’da ki Muzikâyı Hümâyun, 1924 yılında Ankara’ya taşınıp, Riyaseti cumhur Mûsikî Heyeti’ne dönüştürüldü.
Batı armoni kuralları ile halk müziği ezgileri işlendi. Ancak Kemal İlerici, Türk Müziğinin kendi armoni sistemine sahip olduğunu ve bu armoni sistemi ile çok seslendirilebileceğini kanıtladı[23].(Ancak, sanat müziği ile halk müziği bu sistemde iç içe ele alınmıştır.) Kerem’i ana dizi kabul etti.
Türk Halk Müziği, son zamanlarda pop müzik tarzı ile de işlenmeye başlamıştır. Bu denemelerin hepsi saygı ile karşılanmalı ve gelişmenin ancak böyle olabileceği unutulmamalıdır.
Dönemin ozan geleneğinin en büyük ismi Aşık Veysel’dir. (1894-1973) Dilindeki sadelik ezgilerine yansımıştır. Türk insanındaki efendiliği, mertliği, ruh inceliğini satırlara dökmüştür. İnsan, yurt, doğa sevgisini şiirlerinde ön plana çıkartmış, toprak sevgisini temel bir öğe olarak kabul etmiştir. Karanlık dünyasının ak düşüncelerini, candan dostu olan sazı ile süslemiştir.
1965 yılında TBMM, “Anadilimize ve Milli Birliğimize yaptığı hizmetlerden dolayı” özel bir kanunla vatani hizmet tertibinden aylık bağlamıştır[24].
Ben giderim, adım kalır, Ne gelsemdi ne giderdim,
Dostlar beni hatırlasın, Günden güne arttı derdim,
Düğün olur bayram gelir, Garip kalır yerim yurdum,
Dostlar beni hatırlasın. Dostlar beni hatırlasın
Can kafeste durmaz uçar, Açar, solar türlü çiçek,
Dünya bir han, konan göçer, Kimler gülmüş, kim gülecek,
Ay dolanır, yıllar geçer, Murat yalan, ölüm gerçek,
Dostlar beni hatırlasın. Dostlar beni hatırlasın
Can bedenden ayrılacak, Gün ikindi, akşam olur,
Tütmez baca, yanmaz ocak, Görki başa neler gelir,
Selam olsun kucak kucak, Veysel gider adı kalır,
Dostlar beni hatırlasın. Dostlar beni hatırlasın[25].
Sonuç olarak, dünyadaki hiçbir kültürde, kendini bu kadar müziğinde yansıtan toplum yok gibidir. Türk milleti, özünde var olan tüm nitelikleri, tarihsel süreç içinde geliştirip, bozmadan ve koruyarak günümüze aktarabilmiştir. Bundaki en büyük pay halk müziğimizindir, demek yanlış olmayacaktır.
Ahmet GÜMÜŞTEKİN
GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ
[4] AKKAŞ, Salih, Türk Müziği Tarihi ve Dönemleri (Ders notu), Gazi Ün. Mes. Eğt. Fak., Ankara, 1987, s.10.
[5] TÜFEKÇİ, Nida, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul, 1986, s.1482.
[6] AKKAŞ, Salih, s.9.
[7] GÜMÜŞTEKİN, Ahmet, s.1.
[8] ERGÜN, Nurullah, Edebiyat Bilgileri, Karınca Matbaacılık, İzmir, 1973, s.128.
[9]ÖGEL, Bahaeddin, Türk Kültür Tarihine Giriş 9, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay: 734, Ankara, 1987, s.9.
[10] ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Türk Dil Kurumu Yay.,Ankara, 1994, s.236.
[11] KAŞGARİ, Mahmut, Divanü Lugat-it-Türk, cilt2,Ankara, 1943, s.255.
[12] ÖGEL, s.444.
[13] TANİLLİ, Server, Uygarlık Tarihi Ders Notları, Şişli İktisadi ve Ticari İlimler Yüksek Okulu, 2.baskı, İstanbul, 1974, s.409.
[14] ÖĞEL, s.432.
[15] ÖĞEL, s.438.
[16] SAY, Ahmet, Türkiye’nin Müzik Atlası, Borusan Kültür ve Sanat Yay., İstanbul, 1998, s.20-21.
[17] ÖZBEK, Mehmet, Folklor ve Türkülerimiz, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1981,s.308.
[18] ÖZBEK, s.309.
[19] “Müzik Ansiklopedisi”, Ankara, 1985, s.578.
[20] “Gelişim Hachette” Sabah Yayıncılık, İstanbul, 1993, s.2884.
[21] GÖKALP, Ziya, Türkçülüğün Esasları, Milli Eğt. Bakanlığı Yay., Ankara, 1990, s.147.
[22] ÖZERDİM, Sami, Atatürkçünün El Kitabı, Türk Dil Kurumu Yay, s.160.
[23] Daha geniş bilgi için bkz. Kemal İlerici, Türk Müziği ve Armonisi.
Yorumlar
“266) TÜRK HALK MÜZİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ” yazisina 19 Yorum yapilmis
Yorum yap
TÜRK HALK EZGİLERİ ,YAŞAMIN İÇİNDEN DOĞARAK GELMİŞTİR.HALK TÜRKÜLERİİNİN İÇİNDE TÜRKLERİN TARİHİ YAŞAMLARINI SEZİYORUZ.BU BİLİMSEL ÇALIŞMALAR ,BİLGİ BİRİKİMİZE KATKIDA BULUNACAK,BUNDAN DOLAYI GENÇ NESİLLERE TAVSİYEM:yILMAZ bEYE’İNÇALIŞMALARINI MUTLAKA İZLEYİNİZ.TEŞEKKÜRLER.
benim ardığım ödev burada geçmiyo aradığım ödev:
atatürkün türk müziği için yaptığı çalışmalar nelerdir? bunu da koyarsanız seviniirm
çook kk güzel olmuş
ya tmm çok güselde türk halk müziğinin dallarını gösteren bir şema werdi sınıf öğretmenimizde warsa nnuda yazarmısınız lütfen hiçbir yerde bulamadım da o yusden ne olur eer ordaisenis
gzl ama benim aradığım ödev türk müziğinin dönemleri ve tarihsel gelişimi onu da yakın içeriside koyarsanız sevinirim
benim aradığım ödevi buldum çok sevindim
çok faydalı 1 site teşekkür
çokzor
çok değişik
gerçekten çok deyişik bişey
bu cevap millet Türkler bugün İç Asya’da, Orta Doğu’da, Balkanlarda Kafkasya’da ve Avrupa’da yaşam süren bir halktır. Türk halk müziği denilince aslında bu geniş coğrafyada yaşam süren birbirinden farklı olmakla birlikte aynı soydan gelen Türkler bulunmaktadır. Yaşadıkları coğrafyanın ve birlikte oldukları toplulukların kültürleriyle kısa zamanda entegre olan Türklerin böylelikle çeşitlenmiş halk müzikleri bulunmaktadır. Dolayısıyla her topluluğun zaman zaman birbirinden farklı olan bir halk müziği geleneği vardır. Bizim burada sözünü edeceğimiz Türk halk müziği günümüz Türkiye’sinde yaşayan ve yakın çevresini de kapsayan bir müzik kültürü olacak.
Anadolu ve Trakya topraklarında yaklaşık 2000 yıldır yaşayan Türkler, Asya’dan getirdikleri müzik kültürünün yanı sıra bu coğrafyadaki yerli halklarla da ses kültürü alış verişinde bulunmuşlardır. Dolayısıyla Anadolu sahasındaki Türk halk müziği birbirinden bağımsız ses bölgelerini içeren özel bir yapı sergiler.
Klasik müziğin doğduğu ve geliştiği kent ve elit ortama karşın halk müziği kırsal kesimin yerel özelliklerini taşır. Yerel dil ve müzik karakterleri halk müziğinin en önemli karakterini oluşturur. farklı bir sosyal çevrenin ürünü olarak içeriği bakımından halkın yaşadığı tüm doğal ve sosyal olayları konu edinmiştir. Müzikal yapısındaki çeşitlilik, kullandığı çalgılar, müziği üreten ve uygulayan kişilerin sosyal konumuyla tam bir halk yaşamının aynasıdır denilebilir.
Türk halk müziği iki ana kaynaktan beslenir: Türkü yakıcılar (anonim nitelikteki ezgilerle yerel müzik besteleyen-oluşturan kişiler) ve âşıklar. Türkü yakıcılar Anadolu’daki tüm eğlencelerde, özel ritüellerde, bazı dini toplantılarda, ölüm ayinlerinde söylenen ezgileri tekrar tekrar farklı sözlerle söyleyip yeni ezgi ve adına türkü denilen türde eserler yaratırlar.bunların kullandıkları söz kalıpları gibi müzik kalıpları da anonim niteliktedir. Aşıklar ise, çoğunlukla kendi sözleriyle veya başka aşıkların sözleriyle müzik yapan kişilerdir. Aşıklar yerel müzik kültürünün dışında olmamakla birlikte, kendilerine özgü stillerde çalıp söylediklerinden kişisel nitelikleri daha belirgindir (Bkz. Aşıklarda Müzik).
süper ödevime yardımcı oldu
kısa ve öz olabilirdi ödevime zarar oldu…
arkadaşlar çok saol ödevime çok yaradı saol
tam aradığım ödev çok sağolun
hiç bişey anlamadım çook uzun. çook yabancı kelime var
Çok uzun lan bu ne başından biraz yazdım başka sitelerde de yazmıştım bi b*k anlamadım bi de bundan not alcam :((
Hahaahahah 😂🤣 Nazlıcan adamlar en geç 2011’de yorum atmış.Sen daha yeni atıyorsun.
Müzik sunumumda bu yazı bana çok yardımcı oldu. Çok teşekkür ederim, çok başarılı!