62) KRİZ PATLADI (ABD ÇÖKÜYOR, TÜRKİYE SARSILIYOR)
Yayin Tarihi 19 Ocak, 2008
Kategori BASIN-YAYIN
Haber: Müge HASANÇEBİ
ABD ÇÖKÜYOR, TÜRKİYE SARSILIYOR KRiZ PATLADI
Okyanus ötesini vuran ekonomik deprem kapımıza dayandı. AKP hükümeti ise boş işlerle meşgul oluyor.
New York Times’ın haberine göre, Amerikan ekonomisinin önemli ayağını oluşturan kişisel harcamalarda, geçen Aralık ayından beri belirgin şekilde düşüş görülüyor. Çalışan kesimden zenginlere kadar herkes panikte. Tüketici güveni ise son 15 yılın en düşük seviyesinde…
İşler durma noktasında
Okyanus ötesindeki bu deprem, Türkiye’yi de sarstı. Cari açık rekor kırıyor. Krediler nedeniyle gırtlağına kadar borca batan vatandaş panikte. Alışverişler bıçak gibi kesildi. Çek ve senetlerini ödeyemeyen esnaf hacizlerle boğuşuyor. Köylünün hali ise içler acısı..
Borsada panik Doların ateşi yükseliyor
DIŞ piyasalardaki olumsuz hava, İMKB’de de düşüşe neden oluyor. Endeks, seans gün içinde 47 bin 926 puana kadar geriledi. Değer kaybı yüzde 2’ye yaklaştı. Doların yükselişi de sürüyor. Bankalar arası piyasada dolar 1.1900 YTL’yi gördü.
*****
Usta gazeteci Yiğit Bulut ekonomideki
çöküntüye mercek tutuyor
“Abe” ne oldu mucizenize?
Trakya’da böyle sorarlar; Abe ne oldu? Abe n’aptı?… Hatta “küpeği” bile şöyle “kuvarlar” ; “Abe hüü, abe çüü…” Piyasaların zor günlerinde, sizlere de “moral vermek” amacıyla; bu esprili söylemden yola çıkarak; son 5 yılda “ekonomide mucize yarattık, bizim iktidarımızda borsa X bin oldu” diyenlere sormak istiyorum, “Abe ne oldu mucize! Yurtdışı dala takıldı”, birinci dalga realizasyon oluştu, bizim borsa ağaçtan yuvarlandı! Şirketlerin piyasa değeri bir hamle içinde 35 milyar dolardan fazla eridi! Ben anlamadım; bu nasıl bir mucize! Yaratırken “madem” mucize sizdeydi, haydi gösterin “cevherinizi de” durdurun “sebebi biz” olmayan kan kaybını!
Sevgili dostlar, aylardır bu köşede, Türkiye’de finans piyasalarında yaşananların “sahte bahar” olduğunu ve tamamen “yurtdışına” endeksli bir dinamikten kaynaklandığını aktarmaya ve kamuoyunu özellikle AKP’nin “ekonomik mucizesine” inananları, yaşananları doğru analiz etmeye davet etmeye çalışıyorum. Kimilerine göre “çok karamsarım”, kimilerine göre ise “muhalifim”…
Aslında “hiçbiri değilim”, işte ne olduğum; son 48 saatte dünya genelinde yaşanan “dalgalanma” ve bizim piyasalarımızda meydana gelen “deprem”…
Sonuç 1: Yalancı bahar yaşanıyor, her şey “yurtdışına endeksli” dediğimizde beni eleştirenlere son 48 saatte yaşananlar sonrası şunu hatırlatmak istiyorum; benim ne olduğum değil, Türkiye’nin “üzerinde bulunduğu dinamiğin” gerçekte ne olduğu önemli? Beni ve benim gibi “uyarmaya çalışanları” bırakın da “nasıl uyutulduğunuzu” anlamaya çalışın…
Bu noktada gelelim yaşananlara…
Sevgili dostlar, detayları fazla derinde aramaya gerek yok. 2003 yılından 2006 Mart başına kadar “dünya piyasaları” ile tam bir korelasyon içinde ralli yaşadık. 2006’nın ilk üç ayı içinde Merkez Bankası Başkanı atanamaması ve “Cumhurbaşkanlığı seçiminin Türkiye’de aşırı risk yaratacağının” algılanması ile dünya genelinde yaşanan trend üzerinde yerimizi kaybettik ve yüksek petrol fiyatları ile Haziran 2006’dan itibaren dünya genelinde yeni bir ralli başlarken, ilk etapta biz dışarıda kaldık. Son dönemde gelişmekte olan ve gelişmiş ülke borsaları o kadar fazla “zirve” yaptılar ki; biz de “riske rağmen” bu büyük rüzgârdan “olumlu” etkilendik ve Cumhurbaşkanlığı riskini de atlatınca “yeni bir hedefe koştuk”. Yaşananların tamamı “bizden, içeriden, makroekonomiden” bağımsız dinamiklerdi ve “tamamı yurtdışına endeksliydi”. Yurtdışı çoştukça, bizim piyasalarımız da çoştu. Peki sonra ne oldu? 2007 Kasımı’nda “sistem tıkandı” dünya “hop” dedi, bizde de “genleşme” durdu.
Sonuç 2: Son yaşananlar işte bu dinamiğin, yani yukarıda tarif ettiğim sanal dinamiğin; genleşmenin “durağanlığa” dönüşmesi sonrası “ilk” çökmesi. Dikkat edin lütfen; “ilk” diyorum. Muhtemelen bu bozulma, düzletmeler ve sonrası realizasyonlar ile dalga dalga devam edecek…
Sonuç 3: Yurtdışında oluşan bir dalgalanma “Türk piyasalarını” ve “biz yarattık” dedikleri mucizeyi 48 saat içinde “eritti”. Borsa iki seans içinde “2006 zirvesine” frensiz düşerken, kur 40 bin YTL’den fazla yükseldi. Mucizeye inanıp 55,000 üstünde hisse alanlar ve 1,18 altında daha da düşer diyerek dolar satanlar, şimdi “ne zaman satsam veya geri alsam” derdine düştüler.
Sonuç 4: Son dört yılda Türkiye’de yaşananların tamamı “yurtdışına” endeksli bir yapıdan kaynaklanıyordu. Türkiye’de iktidarda kim olursa olsun “bu trend” yine yaşanacaktı. Daha açık ifadesiyle; global dalga üzerinde sörf yapan bir ülkede “siyasi otorite” etkisiz elemandı. Aynen işler bozulduğunda da “etkisiz” olacağı gibi!
Son söz: Dünya piyasalarında yaşananlar ve bunların Türkiye’ye yansıması “birçok yatırımcının” para kaybetmesi açsından üzücü. Ama iki tesellimiz var; içeride şişmeyi sağlayan genelde yabancı sıcak paraydı ve en büyük zararı yine onlar gördü, daha açıkçası yerliler dışarıdaydı ve son dalgada “gaza gelip” özellikle borsada yüksek maliyetleri yoktu. İkincisi içerideki siyasi otoriterinin aslında hiç bir şey yapmadığının anlaşılması ve “mucize olmadığının” görülmesi için böyle bir dalga gerekliydi.
* Yiğit Bulut / Vatan
ABD çöktü, Türkiye sallanıyor!
ABD borsalarındaki sert düşüşün ardından İMKB gün içinde 48 binin altına indi. Dolar 1,19 YTL’den döndü.
Piyasalardaki olumsuz hava sürüyor. ABD’de yaşanan gelişmelerin durgunluğu ilişkin kaygılara yol açması, ABD borsalarına bir kez daha sert satış getirdi. Dow Jones Sanayi Endeksi yüzde 2.46, Nasdaq yüzde 1.99, S&P 500 yüzde 2.91 değer kaybetti. S&P 500 Endeksi günü son 16 ayın en düşük seviyesinde kapadı. Asya borsalarında ise hafif yükselişler görüldü. Dış piyasalardaki olumsuz hava İMKB’de de düşüşe neden oluyor. İMKB Ulusal 100 Endeksi, seans içinde 47 bin 926 puana kadar geriledi. Seans sonunda ise enhaftayı 48 bin 657 puana kapadı. Hisse senetlerinin değer kaybı yüzde 0.50 oldu. Bankalararası piyasada dolar gün içinde 1,1900 YTL’ye kadar çıktı ancak günü 1,18 YTL’den tamamladı.
Artık harcayamıyorlar
Bu arada ekonomik çöküntünün ardından Amerikalıların, kişisel harcamalarında kesintiye gittikleri belirtildi. New York Times gazetesinin haberine göre, Amerikan ekonomisinin önemli ayağını oluşturan kişisel harcamalarda, geçen aralık ayından bu yana belirgin şekilde düşüş görülüyor. Sözkonusu düşüşün, çalışan kesimden zenginlere kadar herkesi kapsadığı; tüketicinin ekonominin iyi gittiğine inancının en önemli göstergelerinden biri olan “tüketici güveni” nin ise, son 15 yılın en düşük seviyesinde olduğu belirtiliyor.
Sağlıktan bile kıstılar
Kredi kartı harcamalarının ise geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 3 düştüğü ifade ediliyor. Resmi rakamlar, 2007’nin genelinde tüketici harcamalarının azaldığını göstermese de, uzmanlar, özellikle otomobil, ev eşyası, inşaat malzemeleri ve sağlık alanındaki harcamalarda düşüş olduğunu belirtiyor.
Binlerce kişi işten çıkartılıyor
ABD’deki mortgage krizi bankalara da etkisi sürüyor.Yatırım bankası Lehman Brothers, kredi ve emlak piyasalarındaki düşüşün sürmesi nedeniyle ABD’deki mortgage biriminin faaliyetlerine son vereceğini, buna bağlı olarak 1.300 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. Yeni işten çıkarmalarla birlikte Haziran 2007’den bu yana işten çıkarınların sayısı 3 bin 750’yi bulacak.
Bush çare arıyor
ABD Başkanı George W. Bush, ülke ekonomisini tehdit eden durgunlukla mücadele için halka 145 milyar dolar aktarılmasını öngören yeni bir paket açıkladı. Buna göre, halka vergi indirimi çerçevesinde para dağıtılacak. Bush açıklamasında, ABD’nın yıllık Gayrı Safi Milli Hasıla’nın yüzde 1’i anlamına gelen bu projenin işe yaraması için, acilen harekete geçirilmesi gerektiğini söyledi. Başkan Bush, gerekçe olarak, “ekonominin aşağıya doğru gitmesi riskinin bulunmasını” gösterdi.
AKP’NİN GETİRDİĞİ NOKTA
Cari açık
Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler dengesi bilançosuna göre 2007 ocak ekim döneminde cari açık 29 milyar 65 milyon dolara ulaştı. 2006’nın aynı döneminde, cari açık 26 milyar 768 milyon dolar idi. 2007 sonunda 36.4 milyar doları buldu.
İç-dış borç
2006 yılı sonu itibariyle 251.5 milyar YTL olan iç borç stoku, 2007 sonunda 272.05 milyar YTL’ye çıktı. Türkiye’nin 2006 yılı sonunda 207.8 milyar dolar olan dış borç stoku 2007 sonu itibariyle 246.4 milyar dolara çıktı.
Vatandaşın borcu 100 milyar YTL
Bankaların tüketici kredisi alacakları 4-11 Ocak haftasında haftada 473.6 milyon YTL artarak 66 milyar 418.3 milyon YTL’ye yükselirken, kredi kartı alacakları ise 26 milyar 455 milyon YTL’ye ulaştı. Böylece tüketicilerin bankalara olan toplam borcu bir haftada 445.8 milyon YTL artarak
92 milyar 873.3 milyon YTL oldu.
Çek-Senet
Protestolu senet sayısı geçen yılın ilk onbir ayında önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 25 artışla bir milyon 331 bin 599’a, tutarı da yüzde 43 artışla 5 milyar 199 milyon YTL’ye ulaştı. Karşılıksız çek sayısı da 2007 Haziran’da 114 bin 968’e çıktı.
5 milyon işsiz
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı iş gücü istatistiklerinde ortaya çıkan işsiz sayısı, buzdağının görünen ucunu yansıtıyor. TÜİK’in aksine ülkemizde toplam işsiz sayısı 4 milyon 908 bin, işsizlik oranı ise yüzde 18.2’e ulaştı.
‘Borsa 48 bini aşacak bu ülke iyi noktaya gelecek’ demişti!
Başbakan Erdoğan, 26 Ocak 2007’de SPK’nın 25’inci kuruluş yıldönümü töreninde, Türkiye’nin daha iyi noktalara geleceğini belirterek, “Borsa 42 bine çıktı, 48 bine de ulaşacak” demişti. İşte Erdoğan’ın o sözleri: “Borsa tekrar toparlanmaya başladı ve dün akşam itibariyle tekrar 42 bine kadar çıktı. İnanıyorum ki 48 bini aşacak, bu ülke daha iyi noktaya gelecek. Çünkü bazı sanal sıkıntıların veyahutta sanal atmosferlerin oluşturduğu ortamların piyasada ne gibi bazı sıkıntılar meydana getirdiğini hissetmeyen, anlamayan ve anlamak istemeyenler var.”
KRİZİ YORUMLADILAR
Hür Parti Başkanı Yaşar Okuyan: AKP Hükümeti, Türkiye ekonomisini masa başından değerlendiriyor. Halkın içinde bulunduğu tablo ile resmi rakamların sergilediği pespembe tablo birbirini tutmuyor. Türkiye ekonomisi ciddi bir krizle karşı karşıya kalacak. Hükümetin verdiği tüm rakamlar hormonlu.
CHP Milletvekili Oğuz Oyan: AKP’nin Başbakanı ve bakanları yaklaşan büyük fırtınanın farkında değil gibi görünüyor. Bir küresel krizin tohumları oluşurken, ABD’de bu kriz ciddi anlamda bir resesyona yol açmışken Türkiye’nin gerçek anlamda önlemlere girmemesi durumu daha da vahimleştiriyor.
Kamu-Sen Genel Sekreteri Fahrettin Yokuş: Tüm ekonomik göstergeler Türkiye’deki son beş yılda yaşanan bahar havasının yavaş yavaş kışa dönmeye başladığını ortaya çıkarıyor. Büyüme değerleri ve ekonomideki genel değişimler, 2008 yılında çok ciddi bir kriz beklentisini de beraberinde getiriyor.
Prof. Dr. Erol Manisalı: AKP Hükümeti’nin IMF, DB ve AB ile yürüttüğü bir ekonominin Türkiye’yi sömürgeleştirme projesinden başka bir şey değil. Bu arada vatandaş, batan geminin kamaralarındaki ahşapları sökerek ocağını yakıyor.
Selda ÖZTÜRK KAY
Yorumlar
“62) KRİZ PATLADI (ABD ÇÖKÜYOR, TÜRKİYE SARSILIYOR)” yazisina 1 Yorum yapilmis
Yorum yap
gerçekten öyle arkadaşlar çünki esnaflık ticaret öldürdüler büyük marketler artık seccadeden tutun tarım aletleri bile satmaya başladılar nedendir bilinmez ama bu hükümetin yaptıkları kötü olmaktan çıktı …berbat bir hal almaya başladı arkadaşlar eğer seslerimiz buradan duyulucaksa demem gerekli ekonomi iyi diyenler hükümet ve yanlıları esnafların elindeki senetlerin nereye uzadığını bilemessiniz belki dünyayı bi tur atar el insaf be biz siz gibi kaliteli ürünler alamıyoruz yiyemiyoruz iyi yemiyen insan ii düşünemez ….tabi bunu siz ters anladınız öyle bi yedirdinizki arabaya koyacak benzinimiz kalmadı….