710) İSKİT VE SARMAN KURGANI

Yayin Tarihi 3 Aralık, 2013
Kategori TÜRK DÜNYASI

İSKİT VE SARMAN KURGANI

Bulunan Sıradışı Bir Kurgan İskit ve Sarmat Yaşamına Yeni Bir Işık Tutuyor

Ural bozkırlarının güneyinde bu yaz gerçekleştirilen kazılarda sıra dışı ve büyüleyici bir hazine keşfedildi. Kazının gerçekleştirildiği höyüğün içinde bulunan eserler İ.Ö. 1.Binyılda Avrasya’daki göçerlerin kültürüne dair az bilinen bir döneme ışık tutacak nitelikte. Bu olağanüstü çalışmayı Rusya Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü’nden Prof. Leonid T. Yablonsky yürütüyor.

(Prof. Leonid T. Yablonsky)

Bu çalışmalar sonucunda göçer tarzda yaşayan bozkır insanlarının yani İskit ve Sarmatların yazılı bir kültüre sahip oldukları kesinlik kazanmıştır. Ayrıca Pers Ahameniş ve Yunan uygarlıklarına da ilham kaynağı oldukları ortaya çıkarak aradaki etkileşim kanıtlanmıştır. Orenburg’ta Filippovka bölgesinin doğusunda gerçekleştirilen kazılarda bir adet höyük tarzında kurgan bulunmuştur. Mezar odası beş metre yükseklikte ve elli metre uzunluğunda olup bölgedeki araştırma kazıları yaklaşık 20 yıldan beri devam etmekte idi. Dünya tarih literatürüne daha evvelden bulunan 26 altın geyik heykelcikleri ile giren kazı alanı mezar odası ve anıtsal yapılarında ortaya çıkması sonucu nihayete ermiş oldu. Arkeologlar bölgedeki hırsızlık tehlikesine rağmen amaçlarına ulaşarak bu eşsiz kültürel mirasın korunmasını sağlamış oldular. Mezar odası girişine yakın bir alanda bulunan ve yaklaşık 102 cm çapında olan bu demir döküm kazan Sibir-İskit tarzı kanatlı arslan motifleri ile süslü. Kazı alanının doğu bölgesindeki höyükte keşfedilen daha önce girilmemiş mezar odası 4×5 metre ölçülerinde ve 4 metre derinliğinde. Mezar odası altındaki tabakalar oldukça zengin ve başka mezarlarda içermekte. Burada ayrıca insan iskeletlerine de rastlandı.

Mezarda çıkan malzemelere bakıldığında mezardaki eşyalar daha çok kadınlara ait olduğundan mezardaki iskeletin bir kadına ait olduğu düşünülmekteydi. Ancak iskeleti inceleyen morfologlar iskeletin bir erkeğe ait olduğunu düşündüklerinden iskelet üzerinde bir DNA incelemesi yapılacak. Makyaj çantası olduğu düşünülen hasır bir sepet gövdesi iskeletin baş kısmına yakın bir noktada bulunmuştur. Sepette gümüş bir kap, altın paralar, ahşap bir kutu, bir kafes, camdan gümüşten ve topraktan yapılmış bir takım şişeler, deri torbalar ve kırmızı boyanmış at dişleri bulunmuştur. Ayrıca yatar pozisyondaki iskeletin hemen yanında gümüş bir ayna bulundu. Bu aynanın tutacak kısmı yaldızlarla süslenmiş stilize hayvan motifleri ile, arka kısmı ise altı kanatlı boğaların ortasında bulunan bir kartal motifi ile süslenmiştir. Ayrıca aynanın süslemesinde değerli taşlarda kullanılmıştır. Bulunan giysiler çiçek desenleriyle süslenmiştir üzerlerinde ise çeşitli rozetler bulunmuştur. Ayrıca bir gül şeklinde rozet ve giysinin arkasında ise bir saygaya (antilopa) doğru sıçrayan bir panter motifi vardır. Pantolon, gömlek ve eşarp üzerinde preslenerek işlenmiş 395 parça altın yaprak bulunmuştur. Püsküllü bir şal, altın bir zincir ile bir gömleğin kollarını tutar vaziyette, karmaşık geometrik desenler oluşturan bir sistem şeklinde ve çeşitli renkli boncuklarla süslü halde bulunmuştur. Bunlardan başka iki adet emaye küpe de mezardan çıkmıştır. Arkeologlar ayrıca bir şeyleri karıştırmaya yarayan aletler, demir ve altın iğneler, hayvanları boyamak için kullanılan kalem benzeri aletler ve dövme yapmak için kullanılan çeşitli aletler bulmuşlardır. Sarmat ve İskit kültürünün Erken Demir Çağındaki formlarını temsil eden bu buluntular araştırmacılar için eşsiz bir araştırma kaynağı teşkil etmektedir.

Türk Bilim Dünyası Yayınları
Alpaslan Gavaz