513) ABD’NİN ALTIN FANTEZİSİ
Yayin Tarihi 12 Kasım, 2010
Kategori KATEGORİLENMEMİŞ
ABD’nin altın fantezisi
ABD’nin piyasalara sürekli olarak para basması ve bu paranın altına endekslenmesi uzmanlar hayal olarak görüyor
Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, Financial Times gazetesinde yazdığı makale ile finans çevrelerinde şaşkınlığa neden oldu. Zoellick’in, altının yeniden kurları belirmemede referans olması gerektiğini savunması “hayal ürünü” olarak nitelense de, altın fiyatları açıklamanın ardından yükselmeye başladı.
ABD hazine bakanlığının eski bir yetkilisi de olan Zoellick, son günlerde gündemde olan kur savaşlarının önlenmesi ve ticaret savaşlarına dönüşmemesi için 1971 yılında sona eren Bretton Woods sistemi gibi altına dayalı bir parasal sistemin kurulması gerektiğini savunduğu görüşü şu an için uygulamadan uzak görülüyor.
Dünya para sistemi, II. Dünya savaşının hemen ardından savaş galibi ülkeler lehine oluşturulmaya başlanmıştı. Savaş galibi ülkelerin desteği ile Bretton Woods para sistemi (1944-1973) altın-döviz standardına dayandırılmıştı.
Bretton Woods sistemine göre; ABD dolarının değeri altın olarak tanımlanmış ve 1 ons altın (31.10 gr) 35 dolar etmekteydi. Bu sistemle ülkeler ulusal paralarının değerini istedikleri gibi düşürüp yükseltemedikleri için uluslararası para sisteminde ve ticaretinde istikrar sağlanmıştı.
Bu sistem 1968 yılına kadar aksamadan işlemiş ancak ABD ekonomisinin bilanço açıkları dolayısıyla anahtar paraya (USD) güven azalınca 1973 yılında dolar altın bağlantısı koparak sistem çökmüştü.
ABD, dış açıklarını karşılayabilmek için başta taahhüt edilen altın rezerv para oranını düşürmüş bunun sonucunda da ellerinde dolar olan ülkeler doları altına çevirmek isteyince dünya ölçeğinde 1970’li yıllarda para krizleri yaşanmıştı. Bu sistem sayesinde anahtar paraya sahip ABD (sınırlı ölçüde İngiltere) önemli emisyon kazançları* elde etmişti. Bu sayede de doların uluslararası sistemde tek para olmasının temelleri bir ölçüde atılmış oluyordu.
Karşılıksız ABD doları ile kendini dünyaya yıllarca finanse ettiren ABD yeniden bu oyunu sahneye koymak istiyor.
Zoellick ne demek istedi
Zoellick, yeni “altın para sisteminin” global olarak kullanılan para birimleri; dolar, euro, yen, sterlin ve yuanın dâhil olacağı bir şekilde geliştirilmesi gerektiğini belirtiyor. Aslında Zoellick’in açıklamalarına benzer açıklamalar daha önceki dönemlerde de yapılmıştı. Ancak bugüne kadar kimse altına dayalı bir parasal sistemden söz etmemişti. Daha çok, geleceği tartışılan ve karşılığı konusunda şüphe duyulan dolar yerine yeni bir rezerv para oluşturulması ekseninde birleşiyordu söylemler.
Örneğin; ilk önce Çin, IMF’nin parası olan SDR’ın bir kaç para biriminden oluşması önerisinde bulunmuştu.
Zoellick’in bu çıkışının zamanlaması oldukça enteresan bir zamana denk geliyor. Bu hafta Perşembe günü Güney Kore’de yapılacak olan G20 toplantılarında yapılacak olan kur tartışmaları öncesinde dünya bankası başkanından böyle bir açıklama gelmesi oldukça manidar…
Neden hayal ürünü
ABD’nin kamu borcu 13,7 trilyon dolara ulaşmış durumda. Krizden çıkmak için sürekli piyasalara para basan ABD dolarının karşılığı sorgulanırken bu paranın altına endekslenmesi (ekonomistler arasında geniş kabul gördüğü şekliyle) hayalden öteye geçemez. Çünkü krizden çıkmak için gerek büyüme gerekse istihdam sağlanması için gevşek para politikalarına ABD’nin devam etmesi gerekiyor. Zaten bunu da fazlasıyla, tehlikeli bir şekilde yapıyor.
Ancak Zoellick’in söylediği sisteme de ABD parası yanında diğer para birimlerinin de bu sistemde olması karşılığı olmayan doların diğer paralarla birlikte sepete konarak arada kaynatılma ihtimalini de akla getirmiyor değil…
Diğer taraftan altın fiyatları günümüzde 70’li yıllardaki kadar durağan değil. Piyasalarda erişimin ve otomasyonun gelişmesi sonucu altın son yılların en hareketli fiyat oynaklığını kriz tedirginliği ile birlikte yaşıyor. Altın fiyatlarında yaşanan dalgalanma ülkelerin paralarının değerinde istenmeyen hareketlere neden olabilir.
*Emisyon kazancı: Bir paranın tedavül değeri ile bunun üretim ve basım maliyeti arasındaki farktır.
Fevzi Öztürk-Dünya Bülteni
Yorumlar
“513) ABD’NİN ALTIN FANTEZİSİ” yazisina 1 Yorum yapilmis
Yorum yap
Valla bu ekonomiden hiçbir şey anlamıyorum