887) Kaybolan Şehirler
Yayin Tarihi 26 Ekim, 2016
Kategori KATEGORİLENMEMİŞ
Kaybolan Şehirler
Kilwa, Aksum, Timbuktu, Kahun, Surame… Bu şehirler, bir zamanlar Afrika’nın yüksek medeniyetine ev sahipliği yapan şehirlerdi. Şimdi çoğu haritada yok. Timbuktu, Mali’nin kültürel ve entelektüel merkeziydi. 25 bin öğrencisi olan üniversitesiyle, ailelerin dahi özel kütüphane koleksiyonlarına sahip olduğu bir sosyal yapıya haizdi. Avrupa’dan 4 yüzyıl önce ansiklopedinin çıkarıldığı bilim merkezleri vardı. Ortaçağ Londra’sının beş katı genişliğinde bir medeniyet şehriydi.
Keza, Kenya’nın Namoratunga şehri, astronomi çalışmalarının geliştiği, gözlemevlerinin bulunduğu bir bilim merkeziydi. Tanzanya’daki Kilwa şehri ise, büyük kraliyet sarayıyla, mimari açıdan göz dolduruyordu. Batı Afrika’daki Songhai İmparatorluğu’nun, çok erken dönemlerde dahi protokol bakanlığı kuracak kadar ince bir devlet geleneği vardı. Nijerya’nın Ile-lfe şehri, bir kadın yöneticinin idaresi altındaydı. Nijerya’nın Surame’si, Çin seddiyle yarışan surlarıyla meşhurdu. Mısır’daki Kahun şehri ise, dünyanın ilk planlı şehriydi.
Hulasa 16.yy. sonlarına kadar birçok Afrika şehri, politik, bilimsel ve kültürel açıdan Avrupa şehirlerini geride bırakan özelliklere sahipti.
Fakat Batılı ülkelerin sömürge politikalarıyla bu şehirler ortadan kaybolurken, başka şehirler yükseldi. Paris, Londra, Madrid, Berlin, New York, Chicago medeniyetin yeni yüzleri olarak şöhret yapmaya başladı. Yani birileri sömürülürken, diğerleri sömürü ile gelen refah içinde yeni bir medeniyet hikayesi kurguladı. Yeraltı ve yerüstü kaynaklarıyla yağma edilen Afrika şehirlerinin kalıntıları, batı metropollerinde, bu hikayenin maddi unsurları olarak kullanıldı.
Sözgelimi Benin, 1897’de Britanya güçlerinin yok ettiği şehirlerden biriydi. Yağmalanan şehirdeki Benin bronzları, Afrika sanatının en büyük örnekleri etiketiyle İngiliz müzelerini donattı.
Bu görkemli Afrika şehirleri, şimdi gravürlerde yaşıyor.
Refahın tesisi için sömürü gerekir de, onu sürdürmek için gerekmez mi? Şimdi sıra Osmanlı bakiyesi coğrafyanın tahribinde. Batı toplumları sahip oldukları refah düzeyini ancak yeni sömürgelerle ellerinde tutabiliyorlar. Çünkü kendi kaynakları yetmiyor. Bu nedenle Batı’nın bir eli Ortadoğu’da. Dünyanın en güzel şehirlerinden birisi olan Şam, bütün kültürel mirasıyla yok oldu. Bağdat, fantastik bir diyar olarak hafızamızda… Çarşıları ve mabetleriyle meşhur Halep büyük ölçüde tarihe karıştı. Halep çarşıları artık edebiyat metinlerinin, şarkı sözlerinin konusu olacak. Şimdilerde ise, Musul bombalanıyor. Dicle’nin batısında kurulan Irak’ın bu önemli şehri, Ortaçağ’da kervan yollarının buluştuğu bir kavşak noktasıydı. Bu nedenle ismi, ‘ulaşmak, kavuşmak’ anlamındaki ‘vasl’kökünden türetilen Mevsil’den geliyordu. Eski seyyah ve coğrafyacıların sık sık ziyaret edip, hakkında bilgiler verdiği şehirlerdendi. Musul, ‘binaları güzel, havası hoş, suyu temiz şehir’ olarak tarif ediliyordu. Kur’an ilimlerinden tıp, matematik ve astronomiye kadar farklı ilim dallarında şöhret bulmuş âlim ve sanatkârlar yetiştirmişti.
Bu şehirler de artık ne yazık ki fotoğraflarda yaşayacak. Tarihi eserleri, tabii güzellikleri ve tüm maddi unsurlarıyla yaşayan şehirler olmaktan çıkıp, tarihin konusu olacaklar. Peki bunca sömürünün, bunca savaşın ve katliamın sebebi?
Sebebi söylemek insanlığı utandırıyor…
H. Hümeyra ŞAHİN
http://akademikperspektif.com/
Yorumlar
“887) Kaybolan Şehirler” yazisina 1 Yorum yapilmis
Yorum yap
[…] LİNK : http://www.yenidenergenekon.com/887-kaybolan-sehirler/ […]