759) Osmanlı Devleti’nin Kozmogonik Temelleri
Yayin Tarihi 10 Nisan, 2014
Kategori TÜRK DÜNYASI
Osmanlı Devleti’nin Kozmogonik Temelleri
Osmanlı düşünürleri, Osmanlı Devletini kozmogonik temellere dayandırmışlardır. Kozmogonik temeller İslami terminolojiyle ele alınmış olsalar da, yapı açısından büyük ölçüde İslam öncesi devlet anlayışını yansıtmaktadırlar.
Türk düşüncesinde baskın bir özellik olan kozmogoni ile devlet arasındaki ilişki Osmanlı Devletinde de devam etmiştir. Osmanlı Devleti, İslam Medeniyeti çerçevesinde oluştuğundan, İslami değerlerin baskın özellikler olarak öne çıktıkları söylenebilir. Bununla birlikte, İslam evren tasavvuruyla İslam öncesi Türk evren tasavvurları karşılaştırıldığında, iki evren tasavvuru arasında çok büyük benzerliklerin olduğu görülmektedir. Öncelikle her iki evren tasavvurunda da Tanrı belirleyici bir konuma sahiptir. Tanrı, hem evreni hem de insanı yaratıp onların varoluşlarının sürekliliğini sağlamaktadır.
Bununla birlikte Gök Tanrı’nın evreni ve insanı nasıl yarattığı üzerinde hiç durulmamakla birlikte, Allah’ın evreni ve insanı nasıl yarattığı ve onlara ne türden özellikler yüklediği hakkında çok zengin bilgi birikimi vardır. Bilgi birikiminden kaynaklanan farklılıklar bir kenara bırakılırsa, biçimsel açıdan büyük benzerliklerin olduğu, dahası birinin diğerinin devamı olduğu söylenebilir. İslam evreni de Türk evreni gibi, katlardan oluşmaktadır. Her ikisinde de katların sayısı değişmektedir. Eski Türklerde göğün katları 7 ile 17 arasında değişirken, islam düşüncesinde felek adı altında anılan katların sayısı da 7 ile 10 arasında değişmektedir. Sorunumuz devlet olduğundan, devletin dayandığı kozmogonik temellerin Osmanlı Devletinde nasıl yer aldığı aşağıda ele alınmıştır.
Osmanlı düşünürlerinin devletle kozmogoni arasında kurdukları ilişki
üç başlık altında incelenebilir:
1- İnsanın Devletli Olma Zorunluluğu.
2- Dünya Devleti Modeli.
3- Hükümdarın Özellikleri.
Makale dosya halinde sunulmuştur (pdf): osmanle280ba-devleti_nin-kozmogonik-temelleri
Yorumlar
Yorum yap