657) AFRİKA’NIN İDEALİST DEVRİMCİSİ: THOMAS SANKARA
Yayin Tarihi 15 Şubat, 2013
Kategori KATEGORİLENMEMİŞ
3. Dünyanın idealist devrimcisi:
Thomas Sankara
Sankara Afrika’nın Che Guevara’sı olarak da anılırdı. Askeri kıyafeti, beresi, militarist duruşu ve ideallerine sımsıkı sarılan kişiliğiyle insanlara Che’yi hatırlatırdı.İkiside Marksist devrimciydi, askeri devrimlere inanıyorlar, emperyalizme, sömürgeciliğe ve kapitalizme karşı çıkıyorlardı.
Thomas Isidore Noel Sankara. 4 Ağustos 1983’te Burkina Faso’nun 5. Devlet başkanı olduğunda kimse 15 Ekim 1987’de görevini canıyla birlikte trajik bir ölümle bırakacağını düşünmemişti.
Sankara Burkina Faso’nun asker kökenli eski devlet başkanı. Marksist bir devrimci aynı zamanda Afrika’nın ulus farkı olmaksızın tüm uluslarını birleştirmeyi amaçlayan ve tüm Afrikalıların birleşmesini savunan Pan-Afrikanizm ideolojisinin savunucularından. 20. Yüzyılın en etkili Pan-Afrikanist’i, Gana’nın kurucusu ve ilk devlet başkanı olan sömürgecilik karşıtı lider Kwame Nkrumah’ın şu sözü Pan-Afrikanizm’in kısa bir özetidir aslında: ‘’Biz bağımsızlığımızı bütün Afrika’nın bağımsızlığına adadık, zira bütün Afrika bağımsızlığına kavuşmadıkça bizim bağımsızlığımızın hiçbir değeri olmayacaktır.’’
Thomas Sankara, Roman Katolik bir aile olan Marguerite ve Sambo Joseph Sankara’nın oğlu. Sankara Silmi-Mossi’ydi yani iki etnik grubun buluştuğu bir çocuktu. Babası Mossi kabilesinden annesi ise Pastoralist Fulani kabilesine mensuptu. Babası 2.Dünya Savaşı’nda Naziler tarafından ele geçirilene kadar Fransız ordusu için savaştı. Sankara ilkokulu Gaoua’da liseyi ise ülkenin ikinci büyük şehri Bobo-Dioulasso’da okuduğunda ailesi Sankara’nın bir papaz olmasını istiyordu ama Sankara kendine çok farklı bir yol çizdi.
Temel askeri eğitimden sonra Sankara 19 yaşında askeri hayatına başladı. Bir yıl sonra askeri eğitim için Madagaskar’a gittiğinde hayatında çok farklı bir dönemece girecekti. Sankara Madagaskarda eğitim hayatına devam ederken Madagaskar halkının devlet başkanı Philibert Tsiranana’ya karşı 1971 ve 1972 yıllarındaki ayaklanmalarına şahit oldu.Sankara, Karl Marx ve Vladimir Lenin okumaları yapıyor, Marks ve Marksizm üzerine çalışmalar yapıyordu.Bu çalışmalar Sankara’nın politik hayatını derinden etkiledi.
Upper Volta’ya (Burkina Faso’nun eski adı) döndüğünde yıllar sonra ‘’gereksiz’’ olarak nitelediği Upper Volta-Mali savaşında Upper Volta ordusu için büyük başarılar elde etti. Bu savaştaki başarısı ona ün getirdi ve yavaş yavaş başkent Ouagadougou’da büyük bir popülaritenin sahibi oldu.
Thomas Sankara ordudan bir grup arkadaşıyla ‘’Regroupement des Officers Communistes’’ (ROC) adlı komünist askerler grubunu oluştururdu. Bu grubun en çok bilinen üyeleri Henri Zogo, Jean-Baptist Boukery Lingani ve Compaore’ydi.
Sankara Eylül 1981’de askeri hükümette enformasyon bakanı olarak görev yaptı ve ilk kabine toplantısına da motorsikletle geldi ama 21 Nisan 1982’de çeşitli sebeplerden dolayı görevinden ayrıldı. Sankara 1983’te yapılan darbe sonucu başbakan oldu fakat bu üzün sürmedi. Fransa başbakanının oğlu ve Fransa Afrika Çalışmaları Sorumlularından Jean-Christophe Mitterand’ın ziyaretinden sonra gelişen olaylarda tutuklandı ve görevinden uzaklaştırıldı. Bu durum halkta büyük bir infiale neden oldu ve halk ayaklandı.
Thomas Sankara 4 Ağustos 1983’te bir başka darbeyle 33 yaşında tekrar Burkina Faso Devlet Başkanı oldu.Sankara Fidel Castro, Che Guevara ve Gana’nın askeri lideri Jerry Rawlings’ten ilham alıyordu.1983’te başkan olarak geldiği darbeyi ‘’Demokratik ve Halkçı Devrim’’ olarak niteledi.1983 Ekiminde yaptığı bir konuşmada devrim ideolojisinin temelini anti-emperyalizm olarak belirledi. Ayrıca eğitim ve sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesine, ormanları korumaya ve ağaçlandırmaya, kültürel ve ahlaki yozlaşmaya karşı yapılacak çalışmalara ve yoksulluğa büyük önem vereceğini ve bu konular üzerinde çalışacağını da ekledi.
Fransa bu bölgedeki sömürgelerine genellikle coğrafi adlar vermişti ve bu bölgenin adı da Upper Volta idi. Sankara 1984’te Upper Volta yerine ülkenin adını hür insanlar diyarı manasındaki ‘’Burkina Faso’’ ile değiştirdi. Ayrıca yeni bir bayrak düzenlendi ve yeni ulusal marş yazıldı.
Sankara’nın yaptığı bu değişimin pratikte büyük bir önemi olmasa da simgesel anlamı vardı. Fransız emperyalistlerin yap-boz tahtası gibi oynadıkları bu bölgeyi toparlayan, örgütleyen ve kendilerini yekvücut hale getiren ulusal bir kültür oluşturma açısından önemliydi. Fransız sömürgeciliğinin koyduğu ilk ad olan Yukarı Volta bir coğrafi bölgeyi nitelendirirken bu bölge üstünde yaşayan insanlar bu adda belirsiz ve önemsizdiler. Sonra Sankara bu ülkenin adını ‘’hür insanlar ülkesi’’ olarak değiştirdi ve ad coğrafi bir isim olmaktan çıkıp o bölgenin insanlarını niteledi.
Sankara ‘’devrim kadınların özgürlüğüyle gelir’’ diyerek kadın haklarına büyük önem vermiştir. Sankara Batı Afrika’da kadınlara yönelik benzeri görülmemiş reformları gerçekleştirdi. Kadın sünnetini engelledi. Çok eşliliği yasakladı. Kadınları hükümette yüksek görevlere atadı. Kadınları eğitime, çalışma hayatına ve orduya girmeleri konusunda teşvik etti. Sankara kadınlara bakanlar kurulunda görev veren ilk Afrikalı lider olarak ta tarihe geçti. Hatta Sankara’nın güvenliğini motorsikletli kadın korumaları sağlıyorlardı. Ayrıca Sankara yönetimi AIDS’e karşı toptan mücadele başlatan ilk hükümettir.
Sankara başkanlık yaptığı süre boyunca hiçbir zaman bireysel çıkar peşine düşmeden idealleri uğruna yolunu çizdi. Bu doğrultuda hükümet üyelerinin ellerindeki Mercedes arabaları alıp onlara zamanın en ucuz arabası olan Renault 5’i verdi. Hükümet üyelerinin özel şoför ve 1. sınıf uçak bileti gibi ayrıcalıklarını kaldırdı. Devlet memurlarının ithal kumaşlar kullanmalarını yasaklayarak onların geleneksel kumaşlardan yapılmış kıyafetleri giymelerini söyledi. Kendi maaşı da dahil devlet memurlarının maaşlarını büyük ölçüde azalttı. Başkan olarak kendisi 450$ maaş aldı ve tüm varlığı bir araba, 4 motorsiklet, üç gitar, bir buzdolabı ve bir bozulmuş buzluktan ibaretti.
Sankara’nın bazı özellikleri de onun devrimin ikonik figürü olmasına, karizmatik duruşuna ve halk kahramanı olarak lanse edilmesine katkı sağlıyordu. Sankara sürekli motorsiklet kullanıyor ve gitar çalıyordu. Hatta ordudayken Tout-a-Coup-Jazz adlı grupta gitaristlik bile yapıyordu.
Sankara ülkede yaptığı reformlarla uluslararası medyada ve uluslararası toplumda dikkatleri üzerine çekti. Birçok uluslararası kurum ve kuruluşlarda yaptığı konuşmalarda sömürgeci güçlere ve emperyalistlere karşı meydan okuyor, Afrika’nın ekonomik ve ticari olarak Batıya bağlanmasına karşı çıkıyordu. Bu sebeple Afrika ülkelerinin dış borç almalarına karşı çıktı ve Afrikalı liderlere dış borç almamaları için çağrı yaptı. Kendi ülkesi içinde ‘’sana yardım eden, seni kontrol eder’’ diyerek hiçbir dış yardımı kabul etmedi.
Sankara Afrika’nın Che Guevara’sı olarak da anılırdı. Askeri kıyafeti, beresi, militarist duruşu ve ideallerine sımsıkı sarılan kişiliğiyle insanlara Che’yi hatırlatırdı. İkisi de Marksist devrimciydi, askeri devrimlere inanıyorlar, emperyalizme, sömürgeciliğe ve kapitalizme karşı çıkıyorlardı.
Thomas Sankara iyi ve idealist insanların dikkatini çektiği kadar başka insanların da ‘’huzursuz’’ olmalarına neden oldu. Bu huzursuzluk darbeye yol açtı.15 Ekim 1987 Blaise Compare’nin darbe yaptığı ve 2011 yılına kadar gidecek yönetiminin başlangıç tarihiydi. Sankara darbeciler tarafından öldürüldü.
Sankara Burkina Faso ve Afrika halkına bir kurtuluş çağrısı oldu. Şu sözü Thomas Sankara’nın nesiller boyu ideallerinin canlı kalacağının kanıtı: ‘’Kişileri öldürebilirsiniz fakat fikirler baki kalır’’
Mücahid Durmaz / Dünya Bülteni
Yorumlar
Yorum yap