623) PARGALI İBRAHİM PAŞA
Yayin Tarihi 11 Eylül, 2012
Kategori TÜRK DÜNYASI
Makbûl’den Maktûl’e
Pargalı İbrahim Paşa
Kanuni Sultan Süleyman’ın ikinci sadrazamı olan İbrahim Paşa Yunanistan’da Parga kasabasında doğmuştu. Altı yaşlarında iken korsanlar tarafından kaçırılarak Manisa’da zengin bir dul kadına evlatlık olarak satılmıştı. Pargalı bu dul kadın tarafından sanattan, edebiyata iyi bir eğitim almıştı. Kabiliyetleri ile kısa sürede kendini yetiştiren Pargalı İbrahim o dönem Manisa’da sancakbeyi olan Kanuni ile tanışmış ve Kanuni bu yetenekli genci kendi maiyetine almıştı.
Manisa’da bulunduğu sürede Kanuniye kendini ispat eden Pargalı İbrahim, Kanuninin çok güvendiği bir kişi haline gelmişti. Yavuz Sultan Selimin ölümü üzerine İstanbul’a gelerek tahta geçen Kanuni Pargalı İbrahim’i de yanında getirmiş ve Pargalı İbrahim’e Has Odabaşılığı görevini vermişti. Kanuni Sultan Süleyman ile kurduğu yakın dostluğun da etkisiyle Pargalı İbrahim daha sonra benzeri görülmemiş bir şekilde devlet temayüllerine aykırı olarak bir anda veziriazamlığa getirildi. Kanuninin bu derece güvenini kazanan bu mevkileri elde eden İbrahim Paşaya bundan sonra Makbul İbrahim Paşa denmeye başladı.
1521 yılında Belgrat’ın fethinde görev alan İbrahim Paşa 1522 yılında Rodos seferine katıldı. Mısırda çıkan isyanı bastıran İbrahim Paşa, Mohaç Meydan savaşının kazanılmasında da önemli rol oynadı. Daha sonra Anadolu’daki isyanları bastıran İbrahim Paşa, I.Viyana kuşatmasında katıldı ve Avusturya İmparatorunu Osmanlı sadrazamına eşit sayan 1533 tarihli İstanbul Antlaşmasını imzaladı. Safeviler üzerine karşı düzenlenen Irakeyn seferine katıldı ve Bağdat’ın fethinde görev aldı. Kanuni Sultan Süleyman, bu yetenekli, başarılı ve çok güvendiği paşadan öylesine memnundu ki onu ailesine aldı. Kız kardeşi Hatice Sultan ile evlendirdi.
Osmanlı Devletinin en parlak devrini yaşadığı bu tarihlerde ülke yönetiminde büyük rol oynadı. Devlet işlerinde gösterdiği üstün başarılar ile Kanuninin büyük güvenini kazanan İbrahim Paşanın gücü ve otoritesi gitgide arttı. İbrahim Paşanın İstanbul antlaşması imzalanırken Avusturya İmparatoru Ferdinand’a söylediği şu sözler de onun nasıl bir güce ulaştığını göstermekteydi.
”Bu büyük devleti idare eden benim; her ne yaparsam yapılmış olarak kalır; zira bütün kudret benim elimdedir: Memuriyetleri ben veririm; eyaletleri ben tevzî ederim; verdiğim verilmiş ve reddettiğim reddedilmiştir. Büyük pâdişah bir şey ihsan etmek istediği veya ettiği zaman bile eğer ben onun kararını tasdik etmiyecek olursam gayr-i vâki gibi kılınır; çünkü her şey harb, sulh, servet ve kuvvet benim elimdedir.”
Avusturya ile imzalanan İstanbul Antlaşmasına bir de bu gözle bakmak gerekir. Avusturya İmparatorunun Osmanlı sadrazamına denk sayıldığı bu antlaşmada Kanuni nasıl ki protokol olarak Avusturya İmparatorunun üstündeyse İbrahim Paşa da Avusturya imparatoruna protokolde denkti.
Ancak İbrahim Paşanın bu iktidar gücü,bu güçle beraber artan hırsı ve bu sebeple yaptığı yanlışlar onun Maktul ( katledilen ) İbrahim Paşa haline gelmesinde önemli bir rol oynadı. İbrahim Paşa ile Kanuni arasındaki ilişkilerin soğuması Irakeyn seferi sırasında başlar. Defterdar İskender Çelebiyi idam ettirmesi ve Kanuninin bu idamı onaylamaktan pişmanlık duyması aralarındaki güven duygusunu sarsmıştır. Bağdat’taki görevi sırasında ‘Serasker Sultan’ ünvanı kullanarak ferman yayınlaması onun elde ettiği gücün sarhoşluğuna kendini ne kadar kaptırdığını bir padişah gibi hareket etmeye başladığını göstermekteydi.
Sarayda kendisi ile ilgili, hediye olarak gönderilen Kur’anları kabul etmediği, gizliden gizliye Hristiyanlık inancını devam ettirdiği, Hatice Sultan ile ilgilenmediği gibi söylentiler çıktı. Bu söylentilerin ne kadarı doğru bilinmez ama İbrahim Paşanın Şehzade Mustafa’ya olan yakınlığının bu söylentilerin çıkmasında etkili olduğu ifade edilir. Sarayda günden güne artan söylentiler zaman içerisinde Kanuni üzerinde de etkili oldu.
Tüm bu nedenlerin sonucunda Kanuni Sultan Süleyman çok sevdiği Manisa’daki görevinden itibaren yanından ayırmadığı bu genç ve başarılı veziriazamını bir Ramazan günü saraya iftara çağırdı. İftar sofrasında yenildi içildi. Daha sonra dinlenmek için kendine hazırlanmış odaya geçen İbrahim Paşa odasına giren birkaç cellat tarafından boğularak öldürüldü. İbrahim Paşanın ölümü de ayrıcalıklı oldu. Adet olduğu şekilde başı vurularak değil hanedan ailesine mensup kişilere uygulandığı şekilde kanı akıtılmadan boğdurularak öldürüldü.
Ömer Aymalı
Kaynaklar:
Hester Donaldson Jenkis, Pargalı İbrahim Paşa
İsmail Hakkı Uzunçarşılı,Osmanlı Tarihi
Yorumlar
Yorum yap