558) SURİYELİLERİN PARA KASASI “HATAY”
Yayin Tarihi 3 Ağustos, 2011
Kategori KATEGORİLENMEMİŞ
Hatay Ekonomisine Suriye Yansımaları
Hataylı esnaf vizelerin kaldırılması sonrası artan Suriyeli turist akınından oldukça memnundu. Vizelerin kalkması ile iki ülke arasında sınır kapılarından insan trafiği patlama yaşamıştı. Sınır kapılarından Suriye’yi ziyaret eden Türklerin sayısı 2009’da 733.132 ve 2010’da yüzde 99 artışla 1.459.580’ni bulmuştu. Sınır kapılarından Suriye’ye geçen Türklerin yüzde 59’u turist, yüzde 40’ı genelde sınır ticareti yapanlar olmak üzere günübirlik ziyaretçiler ve yüzde 1’i oturma izni olanlardı. 2010 içinde Suriyelilerin Türkiye ziyareti 2009’a nazaran yüzde 76 oranında artışla 900 bini bulmuştu. Ancak, Hatay’a gelen Suriyelilerin yalnızca yüzde 6’sı Hatay’da konaklıyor, yarısından fazlası hava ve karayolu ile İstanbul’a gidiyordu. Hatay’da konaklayanlar genelde akraba ziyareti veya sınır ticareti amaçlıydı. Her hafta perşembeden pazara Hatay’da kalan Suriyeliler esnafın yüzünü güldürüyordu. Esnaf, Hatay üzerinden Türkiye’ye gelen Suriyeli turist ve Hatay üzerinden Suriye’ye giden Türk turist akımının bıçak gibi bir anda kesilmesinden çok tedirgin. Durmadan artan Suriyeli ve Türk turistler düşünülerek yapılan yatırımlar, alınan krediler, boş kalan işletmeler esnafı düşündürüyor.
Suriye’de olayların başlamasıyla birlikte Mart 2011’den itibaren Hatay’a yönelik turist ve akraba ziyaretlerinde belirgin bir azalma olduysa da Suriyeli orta sınıf servetini Hatay yoluyla Türkiye’ye taşımaya başladı. Merkezi Kayıt Kuruluşu verilerine göre son bir yıl içerisinde Hatay’dan sadece 542 kişi borsada yatırım yapmış görünmesine rağmen Hataylıların borsadaki parası 392 milyon TL’den 611 milyon TL’ye çıktı. Hataylı 542 yeni yatırımcının 538’i son altı ayda borsaya yatırım yaptı. Aynı dönemde, İMKB 100 Endeksi’nin yüzde 17 artabildiği göz önüne alındığında Hatay’dan yeni yatırımcıların büyük miktarda para ile yatırım yaptığı ortaya çıkıyor. Bu hesaba göre Hatay’dan borsaya yatırım yapan her bir yatırımcı 404 bin lira hisse alarak bu ilin yatırımcı başına portföy değerini yüzde 50 artırdı. Türkiye’de yatırımcı başına portföy değeri en fazla artan iller arasında Suriye’ye sınırdaş Gaziantep ve Şanlıurfa’nın da olması Suriyeli parasının Türkiye’ye doğru akmaya başladığını gösteriyor. 2010 yılında aynı dönemde portföy büyüklüğü 190 milyon TL olan Gaziantep’te 528 kişi ile bu tutar 293 milyon TL’ye çıktı. Şanlıurfa’da da 298 kişi ile ilin portföy büyüklüğü 35 milyondan 67 milyona çıktı. Hatay, Gaziantep ve Şanlıurfa’dan az yatırımcı artışı ile portföy büyüklüklerinin ikiye katlanmış olması bu illerden zengin yatırımcıların borsaya aktığını ortaya koyuyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) Türkiye’nin Finansal Haritası istatistiklerine göre Mart 2010-Mart 2011 tarihleri arasında Türkiye’de gerçek kişilerin döviz mevduatı yerinde sayarken Hatay’da 404 milyon TL (228 milyon Dolar) artış oldu. Bu akış artarak devam ediyor. Aynı artış, Suriye sınırındaki diğer illerde özellikle de Kilis’te görüldü. Kilis’teki yüzde 48’lik artış, miktar olarak daha az ancak yüzdesel olarak Hatay’ın da üstüne çıktı. Aynı dönemde Türkiye’de şirketlerin döviz mevduatında yüzde 36’lık artış olurken, bu artış tutarı Hatay’da yüzde 101 oldu. Böylece, son bir yılda Hatay’daki gerçek kişi ve şirketler yaklaşık 410 milyon Dolar daha fazla döviz mevduatı yaptı. Suriye’den Türkiye’ye para akışı daha çok kuyumcular veya Türkiye’de bulunan akrabalar kanalı ile yapılıyor. Suriye’den kuyumcuya verilen para Hatay’da başka bir kuyumcudan yüzde 3-5 komisyon karşılığı alınıyor veya akraba kanalı ile elden sınırı geçiyor. Daha sonra akrabaların adresi gösterilerek Türk bankalarına yatırılıyor.
Esad yönetiminin Hama’yı kana bulamasıyla gündeme gelen Suriyeliler, paralarını ve geleceklerini Hatay üzerinden kurtarmaya çalışıyorlar.
Hasan KANBOLAT
ORSAM Başkanı
http://www.orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=2485
Yorumlar
Yorum yap