428) LÜKSÜN VE İHTİŞAMIN SAHTE CENNETİ: DUBAİ
Yayin Tarihi 3 Aralık, 2009
Kategori KATEGORİLENMEMİŞ
Lüksün ve ihtişamın sahte cenneti:
DUBAİ
Dünyanın en yüksek binaları, alışveriş merkezleri, otel, tatil köyü, iş merkezleri ile tam bir şantiye şehir görünümündeki Dubai’ye güven zedelendi.
Birleşik Arap Emirlikleri’nin 7 emirliğinden biri olan Dubai’nin borç erteleme talebinde bulunmasıyla gözler körfeze kaymış durumda.
Dubai’nin hızla kalkınmasının arkasındaki itici güç olan ve Dubai devletine ait en büyük yatırım şirketi Dubai World 59 milyar dolarlık borcunun 5,9 milyar dolarlık bölümünü Aralık ayında ödemesi gerekirken, geri ödemeyi 2010 Mayıs ayına ertelemek istemesiyle finansal piyasalar kısa süreli şoka girdi. Dubai’nin toplam borcunun 80-90 milyar dolar arasında olduğu tahmin ediliyor.
Dünyanın en yüksek binaları, alışveriş merkezleri, otel, tatil köyü, iş merkezleri ile tam bir şantiye şehir görünümündeki Dubai’ye güven zedelendi. Palmiye şeklinde yapılmış ada ve alışveriş merkezlerinde kayak imkânı dahi sunan bu şehir, borçlarını ödeyemeyen bir finans merkezi haline geldi…
Petrol geliri düşük olan Dubai, büyümesini ve büyük inşaat projelerini finanse etmesi için sermaye piyasalarına bağlı durumda. Dolayısıyla piyasaların Dubai’ye güvensizliği, Dubai’de depremlere neden olacaktır. Dünyanın en yüksek ve lüks binalarının önümüzdeki dönem domino taşları gibi birbiri ardına yıkılması piyasaların yeni kâbusu…
Piyasaların yeni korkusu: Dubai
Dubai’nin borç ödemelerini yapamaması durumunda, gelişmekte olan piyasalara para akışının ciddi oranda zayıflayacağı, 1990’ların sonunda Rusya ve 2001’de Arjantin’in başına gelenlerin Dubai’nin de yaşaması piyasaların yeni korkusu. 2001’de Arjantin 100 milyar dolarlık borç ertelemesine (moratoryum) gitmişti ve dünya piyasalarında şoklar yaşanmıştı. Ancak Dubai şoku kısa sürede geçiştirildi. En azından şimdilik
Risk altındaki kredilerin büyük bölümü Avrupalı bankaların Ertelenmesi istenen borcun yaklaşık 40 milyar doları Avrupalı bankalara ait. Dubai’de en fazla risk ise İngiliz bankalarında bulunuyor. Avrupa’nın en büyük bankası HSBC Dubai’de, 2008 yılı sonu itibariyle 17,03 milyar dolar olan kredi miktarının, Haziran ayı sonu itibariyle 15,9 milyar dolara indiğini açıkladı.
Uluslararası yatırım bankası Moody’s’in yatırım biriminden yapılan açıklamaya göre; Dubai’nin borç yükü 100 milyar dolar seviyesine kadar çıkabilir. Yine Moody’s’a göre bu miktarın 25 milyar dolarlık kısmı ödenmesi zor “sorunlu borç” olabilir.
Gözler Abu Dabi’de
Dubai’den alacaklı olan banka ve diğer kurumlar, Abu Dabi’den borçlara kefil olmasını istiyorlar. Ancak Abu Dabi yönetimi borçların yeniden yapılandırmasında rol almak istemesine rağmen aşırı riskli borçlardan uzak durmaya çalışıyor. Abu Dabi yetkilileri, kefil olmada seçici davranacaklarını açıkladılar…
Dünyanın petrol rezervinin yüzde 8’ini kontrol eden Abu Dabi emirliği, 627 milyar dolar değerinde sermaye varlığına sahip. Bu varlığı ise uluslararası çapta faaliyet gösteren batılı banka, otomobil ve kimya şirketlerinin hisselerine yatırarak çeşitlendirmiş durumda.
Dubai hükümeti borçlarda sorumluluk üstlenmiyor
Geçen yılsonu itibariyle Dubai World adlı şirketin 59,3 milyar dolar borcu bulunuyor. Şirketin bu borcunun 22 milyar dolarlık kısmı 2011 yılına kadar yeniden finanse edilmek zorunda. Geçen yılsonu itibariyle toplam varlıkları 99,6 milyar dolar olan şirketin toplam geliri ise 14,2 milyar dolar.
Deutsche Bank verilerine göre, Dubai’nin gelecek ay 4,3 milyar dolar ve 2010 yılı ilk üç atında 4,9 milyar dolar borç ödemesi var.
Dubai hükümeti, devlete ait Dubai World’un borç yükümlülüklerinin hükümete değil şirkete ait olduğunu açıkladı. Hükümet yetkilileri, şirkete kredi (borç) verenlerin hükümetin garantileri yüzünden değil, şirketin projelerinin gerçekleşebilirliğine inandıkları için para yatırdıklarını ve şirketin kurulduğu andan itibaren bağımsız olduğunun bilindiğini ve hükümet tarafından garanti edilmediğini açıkladılar.
Dubai’de batacak paralar kimin?
Birçok Arap zengininin paraları yıllardır batı bankalarına park etmiş durumda. Dubai Şeyhi Makdum’un paraları da ABD ve İngiltere’de önde gelen otel zincirlerinin, zincir mağazaların, spor tesislerinin hisse senetlerine bağlanmış durumda. Ödeme güçlüğüne düşen Şeyh Makdum’un kendisi değil, Dubai World isimli şirket… Dolayısıyla batan paralar Dubai’deki balon yatırımlara kredi veren bankaların parası…
Dubai nasıl bu hale geldi?
Dubai’de 2002 yılında gayrimenkul alım-satımıyla ilgili kısıtlamaların kaldırılmasıyla fiyatlar hızlı bir yükseliş sürecine girdi. Bu süreçle birlikte gayrimenkul fiyatlarında yukarı yönlü sert fiyat hareketleri emlak sektöründe köpükler oluşturdu.
Dubai global finans kuruluşlarını etkilemek için 2004 yılında Uluslararası Dubai Finans Merkezi’ni (DIFC) açtı. Bu sayede 2008 yılı itibariyle finansal hizmetlerin ülke ekonomisinin yüzde 8’ini oluşturacak büyüklüğe gelmesi sağlandı. Sadece küresel krizin ilk dönemlerinde bile, 2007-2008 yılları arasında yüzde 80’lere varan fiyat artışları yaşandı.
Ancak, global krizin etkileriyle dünyadaki konut balonunun sönmeye başlaması Dubai’yi de olumsuz etkiledi. Küresel krizin etkisiyle gerek yeni finansman koşullarının zorlaşması gerekse de borç geri ödemelerde yaşanan sorunlar, birçok lüks projenin yarıda kalmasına neden oldu. İti güç olan ve bir nevi katalizör görevini sağlayan emlak sektöründeki bu sıkıntı finansal sistemi tehdit etmeye başladı.
Dubai’de küresel krizin etkileri ile sıkıntılar başlayınca ülkenin lokomotif sektörlerinden konut piyasasında büyük fiyat düşüşleri yaşadı. Fiyatlar 2008’in üçüncü çeyreğinde gördüğü zirve seviyesine göre yüzde 50 oranında düşüş gösterirken, bundan sonra ki süreçte de emlak fiyatlarında yüzde 30’luk düşüş bekleniyor.
Dubai ABD emlak sektörünü tehdit ediyor
Dubai World’ün borç yapılandırması istediği şirketler arasında Dubai’deki meşhur Palmiye Adası’nı inşa eden Nakheel’in de olması ABD’de son küresel krizde büyük darbe yiyen konut sektörü ile ilgili endişeleri yeniden artırdı. Dubai’de prestiji yüksek olan bazı mülklerin çok düşük fiyatlarla elden çıkarmak zorunda kalınabileceği endişesi ABD emlak sektörünün yeni korkusu…
Türkiye’ye etkisi
Türkiye ile Dubai’nin finansal bağı oldukça zayıf. Özellikle bankacılık bazında etkilenilmeyecek düzeyde bir riskten söz edilebilir. Hatta körfez bölgesindeki sermayeyi toplayan ve dünyaya aktaran finans merkezi Dubai’de yaşanabilecek bir çözülme, bölgesel finans merkezi olmak isteyen İstanbul’un işini kolaylaştırır.
Türkiye-Dubai arasında finansal bağ zayıf olmasına rağmen bölgede alt yapı ve inşaat taahhüdü bulunan çok sayıda müteahhit bulunmakta. Bu müteahhitlerin alacaklarında ve hak edişlerinde ötelemeler yaşanabilir.
İhtişamın, lüksün, israfın ve görgüsüzlüğün sembolü “rüya şehir” Dubai krizi şimdilik geçiştirilmiş gözüküyor. Şu anda dünya yeni bir kriz istemediği için, Dubai’nin Avrupa bankalarına olan 40 milyar dolarlık tehlikeli borcunun 26 milyar dolarlık kısmının yeniden yapılandırılacağı haberleri Dubai krizini sümen altı ettirdi…
Ancak, Avrupa bankalarının Dubai’deki riskleri ve Dubai meşeli bonoların (Sukuk) akıbeti göz önüne alınırsa; Dubai’nin önümüzdeki günlerde yeniden gündeme gelmesi kaçınılmazdır.
Fevzi Öztürk / Dünya Bülteni
Yorumlar
“428) LÜKSÜN VE İHTİŞAMIN SAHTE CENNETİ: DUBAİ” yazisina 1 Yorum yapilmis
Yorum yap
iyi oldu iyi lawrance nin çocuklarına…