390) İnsanların Nesli Tükenecek mi?
Yayin Tarihi 10 Eylül, 2021
Kategori SOSYAL
İnsanların Nesli Tükenecek mi?
Türümüzün nesli tükenecek mi? Kısa cevap evet. Fosil kayıtları en nihayetinde her şeyin yok olduğunu gösteriyor. Şimdiye kadar yaşamış neredeyse tüm türlerin yüzde 99,9’undan fazlası yok oldu.
Bazı türler günümüze torunlarını bıraktı. Çoğu – plesiosaurs, trilobites, Brontosaurus – torunlarını da bırakmadı. Bu, diğer insan türleri için de geçerli. Neandertaller, Denisovalılar, Homo erectus hepsi ortadan kayboldu ve geriye sadece Homo sapiens kaldı. İnsanlar kaçınılmaz olarak yok olmaya doğru gidiyor. Asıl soru, soyumuzun tükenip tükenmeyeceği değil, bunun ne zaman olacağı.
Manşetler genellikle bu yok oluşun yakın olduğunu öne sürüyor. Asteroit tehdidi, medyanın gözdesi. Mars düzenli olarak bir kaçış rotası olarak tartışılıyor. Ve iklim konusunun tehdidi var.
İnsanların zaafları vardır. Bizim gibi büyük, sıcakkanlı hayvanlar ekolojik bozulmaları iyi idare edemezler. Küçük, soğukkanlı kaplumbağalar ve yılanlar aylarca yiyeceksiz kalabilirler, bu yüzden hayatta kaldılar. Hızlı metabolizmaya sahip büyük hayvanlar (tiranozorlar veya insanlar) sürekli olarak çok fazla yiyeceğe ihtiyaç duyar. Bu, onları yanardağlar, küresel ısınma, buzul çağları veya bir asteroit çarpışmasının ardından sert kış gibi felaketlerin neden olduğu kısa gıda zinciri kesintilerine karşı savunmasız bırakıyor.
Ayrıca uzun nesil sürelerine ve az sayıda üremeye sahip olarak uzun ömürlüyüz. Yavaş üreme, nüfus çökmelerinden kurtulmayı zorlaştırır ve doğal seçilimi yavaşlatarak hızlı çevresel değişikliklere uyum sağlamayı zorlaştırır. Mamutlar, yer tembel hayvanları ve diğer megafauna bu şekilde ölüme mahkum oldu. Büyük memeliler, aşırı avlanmaya dayanamayacak veya uyum sağlayamayacak kadar yavaş çoğaldı.
Yani savunmasız durumdayız, ancak insanların neslinin tükenmesine karşı dirençli olduğunu düşünmek için nedenler var, belki de benzersiz bir şekilde. Son derece tuhaf bir türüz: dünyanın her yerinde, çok sayıda ve son derece uyarlanabilir. Bu durum, türümüzün bir süre daha buralarda olacağını öneriyor.
Her yerde ve kalabalığız
Birincisi, biz her yerdeyiz. Coğrafi olarak yaygın organizmalar, asteroit çarpması gibi felaketler sırasında ve kitlesel yok olma olayları arasında daha iyi sonuç verir. Geniş coğrafi aralık, bir türün tüm yumurtalarını tek bir sepete koymadığı anlamına gelir. Bir habitat yok edilirse, diğerinde hayatta kalabilir.
Küçük coğrafi nişlerde yaşayan kutup ayıları ve pandalar tehlike altındadır. Ancak geniş coğrafi alanlarda yaşayan kahverengi ayılar ve kızıl tilkiler tehlike altında değiller. İnsanlar ise çöller, tundra ve yağmur ormanları gibi çeşitli habitatlarda, tüm kıtalarda, uzak okyanus adalarında yaşayan herhangi bir memelinin en geniş coğrafi aralığına sahiptir.
Sadece her yerde değiliz, aynı zamanda çok sayıdayız. 7,8 milyar insanla, dünyadaki en yaygın hayvanlar arasındayız. İnsan biyokütlesi, tüm vahşi memelilerin biyokütlesini aşıyor. Bir pandemi veya nükleer savaşın nüfusun yüzde 99’unu ortadan kaldırabileceğini varsayarsak bile, milyonlar yeniden inşa etmek için hayatta kalacaktır.
Aynı zamanda beslenme çeşitliliğine sahibiz. Dinozorları öldüren asteroitte hayatta kalan türler, nadiren tek bir besin kaynağına güveniyordu. Omnivor memeliler veya her şeyi yiyen timsah ve kaplumbağalar gibi yırtıcı hayvanlardı. İnsanlar binlerce hayvan ve bitki türünü yerler. Neyin mevcut olduğuna bağlı olarak bizler otobur, piskivor, etobur, hepçiliz.
Ama en önemlisi, DNA yoluyla değil, öğrenilmiş davranışlar yoluyla (kültür), diğer türlerden farklı olarak uyum sağlama yeteneğine sahibiz. Biz hayvanız, memeliyiz ama çok tuhaf ve özel memelileriz. Farklıyız.
İnsanlar, genlerimizi değiştirmek için nesiller ayırmak yerine, davranışlarımızı yıllarca hatta dakikalar içinde uyarlamak için zeka, kültür ve araçları kullanırlar. Balinaların yüzgeçleri, sivri dişleri ve sonarı geliştirmesi milyonlarca yıl aldı. Binyılda insanlar oltaları, tekneleri ve balık bulucuları icat etti. Kültürel evrim, viral evrimi bile geride bırakıyor. Viral genler günler içinde evrimleşir. Birinden ellerini yıkamasını istemek bir saniye sürer.
Kültürel evrim yalnızca genetik evrimden daha hızlı değil, aynı zamanda farklıdır. İnsanlarda doğal seçilim, çevreye körü körüne uyum sağlamayan, ancak bilinçli olarak ihtiyaçlarına göre yeniden şekillendiren akıllı tasarım yeteneğine sahip bir hayvan yarattı. Atlar, bitkileri yemek için öğütücü azı dişleri ve karmaşık bağırsakları evrimleştirdiler. İnsanlar bitkileri evcilleştirdi, ardından mahsul için ormanları temizledi. Çitalar avlarını kovalamak için hız evrimleştirdiler. Koşmayan inekler ve koyunlar yetiştirdik.
O kadar benzersiz bir şekilde uyarlanabiliyoruz ki, kitlesel bir yok olma olayından bile kurtulabiliriz. Bir asteroit çarpmasından önceki on yıllık bir uyarı göz önüne alındığında, insanlar muhtemelen yıllarca soğuk ve karanlıkta hayatta kalmaya yetecek kadar yiyecek depolayabilir ve bu da nüfusun bir kısmını ya da çoğunu kurtarabilir. Buzul çağları gibi daha uzun vadeli kesintiler, yaygın çatışmalara ve nüfus çöküşlerine neden olabilir, ancak medeniyetler muhtemelen hayatta kalabilir.
Ancak bu uyarlanabilirlik bazen bizi kendi iyiliğimiz için fazla zeki, en kötü düşmanlarımız yapar. Dünyayı değiştirmek bazen onu daha da kötüleştirmek, yeni tehlikeler yaratmak anlamına gelir: nükleer silahlar, kirlilik, aşırı nüfus, iklim değişikliği, salgınlar. Dolayısıyla bu riskleri nükleer anlaşmalar, kirlilik kontrolleri, aile planlaması, ucuz güneş enerjisi ve aşılarla hafiflettik. Kendimiz için kurduğumuz her tuzaktan kurtulduk. En azından şimdiye kadar.
Birbirine bağlı dünya
Küresel medeniyetimiz de birbirini desteklemenin yollarını icat etti. Dünyanın bir bölgesindeki insanlar, başka yerlerdeki savunmasız insanlara yiyecek, para, eğitim ve aşı sağlayabilir. Ancak birbirine bağlılık ve karşılıklı bağımlılık da güvenlik açıkları yaratır.
Uluslararası ticaret, seyahat ve iletişim dünyanın her yerinden insanları birbirine bağlar. Wall Street’teki finansal kumar Avrupa ekonomilerini yok ediyor, bir ülkedeki şiddet dünyanın diğer tarafında ölümcül aşırılıklara ilham veriyor, Çin’deki bir mağaradan gelen bir virüs milyarlarca insanın hayatını ve geçimini tehdit etmek için yayılıyor.
Bu, sınırlı bir iyimserlik olduğunu gösteriyor. Homo sapiens, 250.000 yıldan fazla buzul çağından, patlamalardan, salgınlardan ve dünya savaşlarından sağ kurtuldu. 250.000 yıl veya daha uzun bir süre daha hayatta kalabiliriz.
Kötümser senaryolar, sosyal düzenin, hatta medeniyetin ve insan nüfusunun çoğunun – acımasız, kıyamet sonrası bir dünyanın – büyük ölçüde yok olmasına yol açan doğal veya insan yapımı felaketleri görebilir. Öyle olsa bile, insanlar büyük olasılıkla hayatta kalacak, toplumun kalıntılarını, Mad Max tarzında toplayacak, belki de geçimlik tarıma dönecek, hatta avcı-toplayıcı olacaklardı.
Hayatta kalma çıtası oldukça düşüktür. Soru, insanların önümüzdeki üç yüz bin yıl boyunca hayatta kalıp kalmayacağı değil, hayatta kalmaktan daha fazlasını yapıp yapamayacağımızdır.
Erman Ertuğrul
https://arkeofili.com/insanlarin-nesli-tukenecek-mi/
The Conversation. Nicholas R. Longrich. 5 Mayıs 2021.
Yorumlar
Yorum yap