273) Türk Kızının Evlilik Oyunu: “Kız Kuumay Oyunu”
Yayin Tarihi 21 Kasım, 2014
Kategori KÜLTÜREL
KIZ KUUMAY OYUNU
Kırgızlar göçebe halk olmasından dolayı eski zamanlardan bu yana hep at sırtında vakit geçirmişlerdir. Kırgızların yaşamında atın ayrı bir yeri bulunmaktadır. Kırgız milli oyunlardan biri olan Kız Kuumay’da da at önemli bir görev üstlenmektedir.
Erkek kıza yetişirse onunla evlenir
Kız kuumay eski oyunlardan biri ve temel anlamı nişanlanmaya dayanır. Geleneğe göre eski zamanlarda kız kuumay oynarken eğer erkek kıza yetişirse onunla evlenmesi gerekiyordu. Kurala göre kız bineceği atı kendisi seçer ve rakibinden metrelerce öne çıkıp kaçar, erkek ise ardından kovalamaya başlar. Eğer kızı yakalarsa yüzünden öper, eğer beceremezse kız onu kamçıyla döver. Bu oyunun amacı kızın, rakibine kendini yakalattırmaması ve erkeğin de kıza ulaşmaya çalışması. Günümüzde Kız kuumay bayramlarda ve düğünlerde oynanmaktadır. Fakat temel anlamını kaybederek eğlenceli bir görünüşe dönüşmüştür. Oyun kadın erkek eşitliğinin bir kanıtıdır.
Kız kuumay insana engellerle mücadele etmeyi öğretir
Öğretim Görevlisi Dr. Ulanbek Alimov: ‘At oyunlarının temel farklılığı dini ritüele dayanmasıdır. Eğer dini ya da geleneksel inançlar olmazsa oyunlar bilince yerleşmez. Kız kuumay antik at oyunlardan biri olduğu için geleneksel inançlarla sıkı bağlantısı vardır. Hollandalı filozof, tarihçi, bilim adamı Yohan Heyzinga’nın ‘Homo ludens’ adlı eserinde ‘İnsanoğlu başka canlılardan düşünme yeteneği olduğu için farklıdır ve her zaman oynaması lazım. Eğer oynamazsa yaşayamaz. İnsan oynarken hayatındaki engellerle mücadele etmeyi öğrenir,’ diye yazılmaktadır. Kız kuumay bayramlara güzellik katan Kırgız milli oyunudur. Başka oyunlardan farkı kıza birçok kolaylığın verilmesi. Göçebe kültürde bir insana at verildiği zaman o kendi yeteneğini göstermesi lazımdı. Kız kuumay’da da böyle. Kıza daha güzel atın verilmesi kızın yüksek seviyede olduğunu gösterir. Kızı rakibinden metrelerce öne çıkarıp kamçı vermesi ise kıza saygı duyulmasıdır’ diye konuştu.
Kız kuumayı oynarken iç dünyamda adrenalin olur
Kız Kuumay’ı 5 yıldan beri oynayan, at yarışmaları antrenörü Canıbek Düyşebaev: ‘Kız kuuma’yı oynarken iç dünyamda adrenalin olur. İzleyiciler seni destekleyip alkışlayarak bağırdıklarında ayrıca heyecanlanırsın. Bu oyun komşu ülkeler Kazakistan’da, Özbekistan’da da oynanıyor. Şimdi ise Kız kuumay’a ülkemizde önceki gibi özen gösterilmiyor. Eğer bu milli oyun geliştirilip, olimpiyat oyunlarının listesinde yer alması çok güzel olacak’ şeklinde konuştu.
Kız kuuma’yın kuralları
Kız kuumay günümüzde düğünlerde ve bayramlarda oynandığı için özel hazırlıklar yapılarak düzenlenir. Oyuna 2’den 20’ye kadar oyuncu katılıp, uzunluğu 1.5 kilometre olan özel meydanlarda veya hipodromlarda oynanır. Kurallara göre yolu kesmek, rakibine engel olmak için atını ona karşı koşturmak gibi hareketler yapmak yasaktır. Kız oyun başlarken yiğitten 25-30 metre önde durup kaçmaya başlar. Yiğit ise onu yakalayabilmek için gayret etmesi lazımdır. Eğer 150-200 metre aralığında kızı yakalarsa kızı öpebilir,(şapkasıyla kıza dokunsa da geçerli sayılır). Yakalayamazsa tersine kız onu kovalamaya başlar ve yiğide yetiştiğinde, onu kamçıyla döver. Oyunda kazanamayanlar sıradaki oyuncularla yer değiştirerek oyuna devam edilir.
Asel Mokonova,
Saadat Toktobolot kızı
Fotoğraflar: turancografyasi.wordpress.com
Yorumlar
Yorum yap