172) UNUTULAN TÜRKLER-4: KAŞKAY TÜRKLERİ
Yayin Tarihi 31 Mart, 2008
Kategori TÜRK DÜNYASI
KAŞKAY TÜRKLERİ
Kaşkaylar Azerbaycanlılardan sonra İran’daki en büyük Türk grubudur. Sayıları 1.5-2 milyon arasındadır ve siyasi olarak iyi örgütlenmiş aktif bir gruptur. İran yönetiminin art arda yaptığı yerleştirme çabalarına rağmen çoğunluğu Fars eyaletinde hala göçebe olarak yaşamaktadır.
Moğollar devrinde Doğu Türkistan’dan göçerek İran’a gelip yerleşen Kaşkay Türkleri törelerine bağlılıkları ile meşhurdurlar.
Kaşkayların 5 büyük aşireti vardır:
1.Keşkuli(Keşküliyi Kuçik (Küçük Keşküli)ve Keşküliyi Bozorg(Büyük Keşküli) olarak ikiye ayrılır),
2.Darreşuri (Tuzlu Vadi),
3.Farsimadan (Farsça Bilmez),
4.Şeşbölük (6 bölük)
5.Amele (diğer aşiretlerin yamaklığını yapan aşiret).
3 tane de daha küçük grup vardır.
Bunlar: Qaracha, Rahimi ve Safi Khani‘dir.
Kaşkaylar kendilerini bazen “Canihanî” olarak adlandırır. Bunun nedeni de bugünkü Kaşkay aşiretler konfederasyonunu kuran kişinin “Cani Ağa(Han) Kaşkay” adında bir boy beyi olmasıdır.
Son zamanlara kadar yarı göçebe hayatı süren Kaşkaylar, birbirlerine olan bağlılıkları, plânlı ve örgütlü hareketleri ile tanınmışlardır. Milli ve mahalli örflerine bağlı bir takım müesseselere de sahiptirler. “İlhan“lık idaresi sistemi bu müesseselerden biri sayılır. Ayrıca, mümtaz sınıftan sayılan “İlhan” ailesi dışında, Kalantar, Kethuda, Ra’ye, Tabeke-i Pest gibi tabakalar da mevcut olup, bunlar hep kendi törelerine göre idare edilirler.
Kaşkaylar, kendi aralarında iyi bir birliğe sahip oldukları için, İran hükümetlerinin bazı haksız taleplerini ve emrivakilerini reddetmek başarısını göstermişlerdir. İkinci Dünya Savaşı esnasında cereyan eden ve Kaşkaylar ile İran hükümetini karşı karşıya getiren önemli bazı hadiseler, Türk hükümetinin araya girmesi ile yatıştırılmıştır. Fakat Kaşkayların bu hareketleri İran hükümetleri tarafından hoş görülmemiş ve onların başka bölgelere sürgüne gitmelerine sebep olmuştur.
Son İran-Irak savaşında, yaşadıkları Basra Körfezi kıyıları savaş sahasına yakın olduğu için, Kaşkaylar büyük kayıp vermişlerdir. Yine İran-Irak Savaşı esnasında, İran hükümeti, Azeriler başta olmak üzere diğer Türk gruplarından oluşan askeri birlikleri ön saflarda Irak cephesine sürmesi ve onların büyük kayıplar vermelerine sebep olmuştur. Diğer Türk gruplarında olduğu gibi, Kaşkaylar da ekonomik ve kültürel alanda oldukça geri kalmışlardır.
Kaşkay İli, Fars Körfezi kıyılarından başlayarak İsfahan ve Bahtiyari bölgelerinin güneylerine kadar varan bir alana yayılmıştır. Zagros dağlarının birbirine girmiş yükseklikleri ile körfez sahilleri bu ilin sınırlarını çizmektedir. Şiraz’ı orta kısım (merkez) olarak değerlendirdiğimiz taktirde, Kaşkayları yaşadıkları yerler itibarıyla üç kısıma ayırabilirz;
1- Kaşkay Yaylak bölgesi: Şiraz’ın kuzeyinden başlayarak Zagros dağlarına kadar uzanır. Bu bölgedeki yerleşim yerleri şunlardır: Sipidan, Berucer, Semiron, Âbâde, ve Mordeşt’tir.
2- Kaşkay Kışlak Bölgesi: Şiraz’ın güneyinden başlayarak Fars körfezine kadar uzanan bölgedir ve şu şehirleri içine almaktadır. Lar, Cehrom, Fruzâbâd, Kazron, Mümesnâ, Behbehan, Keçseran, Dugonbedân, Ramhürmüz, Buşehr, Kongan ve Deştsenan’dır.
3- Orta (Merkez) Kısım: Şiraz çevresi, Deşt-i Erjen ve Merudeşt şehirlerini içine alır.
HAZIRLAYAN: YILMAZ KARAHAN
Kaynaklar:
http://turkcutoplumcu.org
vikipedi ansiklopedisi
Yorumlar
“172) UNUTULAN TÜRKLER-4: KAŞKAY TÜRKLERİ” yazisina 16 Yorum yapilmis
Yorum yap
Türk dünyasına verdiğiniz hizmetlerden dolayı sizleri kutluyor.
Başarılı çalışmalarınızın devamını diliyorum.
Reha Ören
http://www.sozgazetesi.org.
ASİL KŞKAY TÜRKLERİ!Nİ TAM OLARAK TANITAN BİR YAZI OLMAMIŞ .ONLARIN ÇEKTİKLERİ İŞKENCELERİ ANLATMAMIŞSINIZ .İŞTE ZATEN BU MİLLET BU YÜZDEN SOYDAŞLARINI TANIMIYOR ONLARIN DERTLERİYLE DERTLENMİYOR.YİNE DE BU HİZMETİNİZDEN DOLAYI SİZE TEŞEKKÜR EDERİM.LAKİN KALIP BİLGİLER DIŞINA ÇIKAMAMIŞSINIZ.DAHA İYİLERİNİ YAPMANIZ DİLEĞİYLE…
VERDIYINIZ BILGIYE GORE SIZE TESHEKKUR EDIREM DUNYA TURKLERI HER YERDE OLMALARINDAN ASILI OLMAYARAQ SOYLARINI QORUMAQA CHALISHACAQLAR BUNA UMUD EDIRIK. ,MEN GUNEY AZERBAYCANDAN SIZE YAZIRAM BURA BASQILARA TURKLERE ARTIQ OLSADA BIR QUTULUSHA UUD EDIRIK VE BUNA CHALISHMAQDAYIQ . TANRI SIZIN TEK TURK VARILIGIGINI QORUQCULARINI QORUSUN
ْQaşqai Türklerin web sayfasi
http://www.qashqaiturk.blogsky.com/
ben de bir kaşkay turku olarak sizden teşekkur ediyorum.
her ne kadar bu yazi eksik olsada yine de ellerinize sağlik.
en guneydeki turkleri unutmayin lutfan
KAŞKAYI(kaşka) türklerinin tarihi eskidir sahip çıkılmalıdır . Oğuzların Kayı boyu kolundan olduğu bilinir.
ön-oguz kökenli kavimlerden biri olan kaşkayların ön -atalarının eski çağ anadoluda yasayan ‘gaşkalar’ olduğu tespitleri vardır. buda oğuz kökenli kavimlerin anadoluda çok eskiden beri var oduğu sonucunu doğurur arştırılması gerekli bir konu ilk ve ön -türk tarihi açısından.
Alper AKSOYUN kutsal töre isimli kitabını okumlarını tavsiye ederim.gerçekten kaşkayları anlatan bir kitap.ben bir eğitimci olarak öğrencilerime tavsiye ediyorum.ama yalnızca öğrencilerimin değil herhesin okuması gerekir diye düşünüyorum.nedenmi çünkü orda dedelerimizi daha iyi tanımak için son kalan göçebe türkmen toplumunu anlatıyor onlarda kaşkayların ta kendisidir
Kaşkayların son durumu içler acısı, dilleri yasaklnmış, toprakları ellerinden alınmış, hayvanları yağma edilmiş, değişik yerlerde dağınık olarak göçe zorlanarak yok olmaları hedeflenmiş. Kaşkayların iranda hiç bir hakları yok yaşadığımız bu çağda nüfus cüzdanları bile yok. Baskı zulüm ve işkence altında inim inim inliyorlar. Yok olmak üzereyiz, Diğer türk halkları karındaşlarımız bizi kurtarın imdadımıza yetişin diye selam gönderdiler. Türkler olarak görevimizi yapmak zorundayız.
irandaki türklerin bu hale nasıl geldiklerini aklım almıyor adamlar 2500 küsur yıllık devlet olduklarını savunuyorlar, yalan ki yalan.iran topraklarında topu topu 200 yıl medler,ki bugünki iranlıların ataları oldukları şüphelidir,yazıları,uygarlıkları yok,dillerini bilmiyoruz,sadece babili yıktıkları mezopotamya kaynaklarında mevcut,sonra da 200 yıl medleri yıkarak yerine yerleşen persler hüküm sürmüş.persleri iskender yıkmış.bir müddet de sasaniler egemen olmuş,onlar da islam devleti tarafından fethedilmiş.iranda bilinen en uzun egemenlik süresi 1000 yıla yakın bir süre türk devletlerine aittir.sonra atatürkle pek samimi olan fars rıza şah türk hanedanını devirmiş ve türklerin çilesi başlamış.petrol için kapışan iran ve rusya azerileri ve türkmenleri aralarında bölüşmüşler.irandaki bütün türk gruplarına türklükleri unutturulmaya çalışılmış.şah gitti,şahın oğlu devrildi ama zulüm hala devam ediyor,nerdesiniz türkler
KİM OLDUĞUMU VE NERDEN GELDİĞİMİ YANİ TARİHİMİZİ BÜYÜKLERİMİZDEN ÖĞRENDİK bizde o kabiledniz çok hüznlendim ancak intikam ve hırs bize çok şey kaybettirmiştir.Bence Türk Olmak ayrıcalıktır ancak insanlar soyunun nerden geldiğini bile bilmiyor çok büyük kayıbımız var asmilasyon politakası çok iyi işlenmiş yazık oldu bize kendi vatanımızda bile türk olduğumuzu söyliyemez haldeyiz türkiyeye gürcüler hakim olmuştur bunu görüyorum bizim insanlarımızı din kisvesi adı altında kandırmak çok kolay iyi yetştirilememişiz malesef:Atalarım Doğu Türkistandan kaşkay şiraz mevkiğinden türkiye iğdir köyüne yerleşik olarak hicri 950 miladi 1534 yılında 2 nahyeli 38 çadırlı aile ile yurt edinmişlerdir.Bu vatan benim diyen türkmen kardeşlerimin gerçek kimliğine yakışır hareket edrek vatanımızı ruz çingenelrine kaptırmamamız gerekir.SAYGILAR
Bu tür bilgileri çok önemsiyorum. Halaçlar gibi hızla iranlılıştırılan bu Türk topluluğu ve benzerleri ile daha çok ilgilenmemiz lazım. Ayrıca merak ediyorum. Hititler zamanında Anadolunun kuzeyinde yayaşan Kaşkalarla ilgileri var mı?
Selam dostlarim
Ben kaşkayli turklerindenim sizden teşekkürüm var
Hepinizi seviyorum
Şirazda yaşiyirum ailem aşîretim akrabalaim’la
Bir yer’deyiz. Türkiye milli fütbol takîm’nd
Başarî’lar dileriz.
Türkçe öyrenmeye çalîşîrîm . Bizim dil türkiye diline
Çok çok yakin.
Tüm türkleri Allah’a tapşîrmîşam.
Ben kaskai Turkum.memun.
Turkiyenin derhal dıs turkler bakanligi kurarak ayri dusen kardesleri bulusturmasi gerekiyor.Kaskaylar toroslardaki yoruklerin iranda kalan kisimlari.tum kaskaylari saygiyla selamliyorum.
Cok tessekurlar. Tum turklar bir millet, biz kaskaylar size her zaman destek verecegiz ve bu dil ve kultura cok mutluyuk.