16) Türk Tarihi Kronolojisi (19. y.y. 1876-1900)
Yayin Tarihi 18 Nisan, 2015
Kategori KRONOLOJİ
Türk Tarihi Kronolojisi
XIX. yüzyıl
Ağustos 1876-1909 II. Abdülhamit’in tahta çıkışı ve saltanatı (Osmanlı, 31 Ağustos 1876).
Aralık 1876 Mithat Paşanın Sadrâzam olması (Osmanlı, 19 Aralık 1876).
Aralık 1876 Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk anayasası olan Kanun-i Esasi ilan edildi.
I. Meşrutiyet süreci başladı (21 [23 ] Aralık 1876).
Aralık 1876 Tersane Konferansı’nın açılması (23 Aralık 1876).
Mart 1877 İlk Osmanlı Meclisi’nin açılması (19 Mart 1877).
Kasım 1877 Gazi Osman Paşa, Plevne’de teslim olmayacağını bildirdi (12 Kasım 1877 Osmanlı).
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi).
1877 Kraliçe Victoria, “Hindistan Kraliçesi” ilân olundu.
1877 Yakub Bey, zehirlenerek öldürüldü.
1878 Kaşgar, Tso Tsung-t’ang komutasındaki Çinliler’in eline geçti.
1878 Ruslar karşısındaki yenilgide fazla taviz vermemek için, Kıbrıs adası Britanya İmparatorluğu’na kiralandı (Osmanlı mülkiyeti devam ediyor sayılmakla birlikte, yönetim tamamen İngilizlere geçti).
1878 Modern Azerbaycan edebiyatının kurucusu, Türk dünyasının ilk dram yazarı, alfabe ıslahatçısı, şair, eleştirmen ve filozof Mirza Fethali Ahundzade (1812-1878) öldü.
1878 Elektrikle ilk sokak aydınlatması (Londra).
Nisan 1878 İstanbul Ermeni Patriği Nerses, İngiltere Dışişleri Bakanı Salisbury’ye gönderdiği muhtırada, Türklerle beraber yaşayamayacaklarını bildirdi (13 Nisan 1878).
1878-1882 İsmail Gaspıralı’nın Bahçesaray Belediye Başkanlığı.
Temmuz 1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında imzalanan Ayastefanos Antlaşması’nın yerine, İngiltere, Avusturya-Macaristan, Fransa, Almanya, Rusya ve Osmanlı Devleti arasında Berlin Kongresi yapıldı ve Berlin Antlaşması imzalandı. Romanya, Karadağ, Sırbistan’ın bağımsızlığı, Bulgaristan’ın özerkliği gerçekleşti. Bu anlaşmaya, Osmanlı Ermenileriyle ilgili 61. madde eklendi. Kongre Ruslar’ın Afganistan’da daha fazla ilerlemesine mani oldu (13 Temmuz 1877).
Ağustos 1878 İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Salisbury, İstanbul Büyükelçisi Layard’a gönderdiği talimatta, Osmanlı Hükümeti’nin Doğu’da reformlara başlaması gerektiğini bildirdi (3 Ağustos 1878).
Aralık 1878 Adalet Bakanı Hûrşîd Paşa’nın görevi sona erdi. Yerine Küçük Sa’îd Paşa atandı (4 Aralık 1878 Osmanlı).
1878-1880 İkinci İngiliz-Afgan Savaşı.
Ekim 1879 Thomas Edison, ‘karbon filamanlı elektrik ampulü’nü icat etti (21 Ekim 1879).
1879 Almanya ve Avusturya-Macaristan İttifakı.
1880 II. Abdülhamit’in Meclisi kapatarak I. Meşrutiyet Anayasası’nı askıya alması (Osmanlı, Nisan).
1880 Transcaspian Demir Yolu, işletmeye açıldı.
Mayıs 1880 Ziya Paşa vefat etti (17 Mayıs 1880 Osmanlı).
1880-1914 Rusya ve Polonya’daki soykırımın bir sonucu olarak Filistin’e Yahudi göçü aniden arttı.
1881 Muharrem Kararnamesi ve Düyun-u Umumiye’nin kurulması (Osmanlı).
1881 Fransa’nın Tunus’u işgali.
1881 Mustafa Kemal [Atatürk], Selanik’te doğdu.
1881 Enver Paşa doğdu.
Ocak 1881 Ruslar’ın Türkmenleri Gök Tepe Savaşında katletmesinin ardından, Transcaspian Vilâyeti/Hazarötesi Vilâyeti teşkil olundu (Ocak 1881).
1881- 1894 Aleksandır III. (Rus İmparatoru).
1882 İngiltere’nin Mısır’ı işgali.
1882 İlk hidroelektrik santralı (ABD).
1882- 1948 Kazım Karabekir (Osmanlı, Türkiye).
1883 Mithat Paşa’nın Taif’te boğdurulması (d. 1822).
1883 Sanayi-i Nefise Mektebi’nin açılması (Osmanlı).
1883 Batı tarzında Osmanlı-Türk resmi; Şeker Ahmet Paşa (1841-1907), Osman Hamdi Bey (1842-1910).
1883 İsmail Gaspıralı Tercüman gazetesini yayımlaymaya başladı (Nisan 1883, yani Kırım’ın Ruslar tarafından ilhakının 100. yıl dönümünde). O’nun meşhur “Dilde, Fikirde ve İşde Birlik” sloganı 1911 yılında Tercüman’ın başlığında yer almaya başladı.
Mart 1883 Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şahane Osman Hamdi Bey’in girişimiyle kuruldu (3 Mart 1883).
1884 Hacı Arif Bey’in ölümü (d. 1831-2).
1884 Ruslar, Türkistan’a Amerikan pamuğu getirerek pamuk tarımına başladılar.
1884 Ruslar, Merv vahasını işgal ettiler. Böylece Türkistan’ın işgâli tamamlanmış oldu.
1884 Doğu Türkistan [Xinjiang=Sincan adıyla] resmen bir Çin vilâyeti oldu.
1884 Maxim otomatik tüfeğinin mükemmelleştirilmesi.
Haziran 1884 Mülkiye Mühendis Mektebi kuruldu (20 Haziran 1884 Osmanlı).
1884-1964 Halide Edip Adıvar (Osmanlı, Türkiye).
1884-1973 Mustafa İsmet İnönü (24 Eylül 1884-25 Aralık 1973) (Osmanlı, Türkiye).
1885 Louis Pasteur, bir dizi aşı yaparak, kuduz bir köpek tarafından ısırılmış bir çocuğun yaşamını kurtardı.
1885 Almanya’da Daimler ve Benz’in otomobil üzerinde çalışmaları.
1885 Hint Ulusal Kongresi’nin kurulması.
1885 Bulgaristan’ın Şarkî Rumeli Vilayeti’ne el koyması.
1885 Müslümanlar, Rus Çarlığı’nın tahakkümüne karşı Fergana Vadisi’nde ayaklandılar.
1885 Hazar Ötesi Demiryolu, Merv’e ulaştı.
Kasım 1885 Sırp-Bulgar Savaşı başladı (13 Kasım 1885).
Aralık 1885 Japonyada Modern kabine sistemine geçilmesiyle birlikte, ilk başbakanı da atadı. İlk Japon başbakanı Ito Hirobumi oldu (3 Aralık 1885).
1886 Doğu Afrika’nın İngiltere ve Almanya tarafından paylaşılması.
1886 Büyük Tatar şairi Gabdulla Tukay doğdu.
1887 Pozitivist ve maddeci Beşir Fuat’ın ‘deneysel’ intiharı (d. (1853).
1887 Rus işgalindeki Türkistan ile Afganistan arasındaki sınır, İngiliz ve Ruslar tarafından ortaklaşa çizildi/belirlendi.
1888 Hazar Ötesi Demiryolu, Semerkant’a ulaştı.
1889 Askeri Tıbbiye’de İttihad-ı Osmanî Cemiyeti’nin (daha sonra, İttihat ve Terakki Cemiyeti adını alacaktır) kurulması.
1889-1974 Yakup Kadri Karaosmanoğlu (Osmanlı, Türkiye).
1890’lar Avrupa’da gerçekçi tiyatro: İbsen (1826-1906), Cehov (1860-1904), Shaw (1856-1950).
1890 Bismarck’ın görevden alınması; II. Wilhelm’in Almanya’da dizginleri eline alarak Dünya Politikası siyasetini takibe başlaması.
1891 Birinci Sason İsyanı (Osmanlı, Ermeni).
1890-1892 Rus’yanın Orta Asya’da kolonizasyon/iskan siyaseti: Rus ve Ukraynalı göçmen grupları, Kazak steplerine yerleştirildi.
1891 “Servet-i Fünun” dergisinin çıkmaya başlaması (Osmanlı).
1892 “Çırpınırdın Karadeniz” marşının yazarı Azerbaycanlı şair Ahmet Cevat (1892-1927) öldü
1892 Kolera salgını sebebiyle Taşkent’te ayaklanmalar vuku buldu.
1892-1934 Arif Kerimi.
1892-1893 Merzifon, Kayseri, Yozgat Ermeni isyanları (Osmanlı).
Kasım 1893 Orhon Kitabeleri okundu (25 Kasım 1893): Orhun Abideleri, ilk kez Danimarkalı Thomsen tarafından çözülerek okunmuştur “V. Thomsen, Inscription de l’Orkhon Dechiffrees, Helsingfors 1896”.
1894 Fransa-Rusya ittifakı.
1894 Mustafa Kemal, Selanik Askeri Rüştiyesi’ne başladı.
1894-1895 Çin-Japon Savaşı; Japonya’nın Formoza’yı alması.
1894-1917 Son Rus İmparatoru Çar Nikola II. dönemi.
1895 İstanbul’da “Ermeni Patırdısı”.
1895 Ahmet Rıza’nın (1857-1930) Paris’te “Meşveret” gazetesini çıkarmaya başlaması.
1895 Röntgenin X ışınlarını keşfetmesi (Almanya).
1895 Marconi’nin telsiz telgrafı icadı.
1895 Sinemanın ilk kez halka gösterilmesi (Fransa).
Kasım 1895 Ermeniler Maraş’ta isyana teşebbüs ettiler (Kasım 1895, Osmanlı).
Eylül 1895 Babıâli olayı (30 Eylül 1895, Osmanlı, Ermeni).
1896 Ermeni tedhişçilerin Osmanlı Bankası’nı basmaları.
1896 Mustafa Kemal, Manastır Askeri İdadisi’ne girdi.
1896 Adoua Savaşı; Habeşlerin İtalya’yı yenmeleri.
1896 Herzl’in Yahudilerin ulusal yurt isteklerini dile getiren “Yahudi Devleti” adlı eseri.
1896 Bağdat Demiryolu’nun Konya’ya ulaşması.
Haziran 1896 Ermeniler Van’da isyan ettiler (1 Haziran 1896, Osmanlı, Ermeni).
Ekim 1896 İstanbul’da ilk Ermeni eylemi gerçekleşti (30 Ekim 1896 Osmanlı, Ermeni).
Aralık 1896 Çinli Lider Mao Zedong doğdu (26 Aralık 1896).
1897 Osmanlı-Yunan Savaşı.
1897 İlk Siyonist Kongre toplandı ve Yahudiler, Filistin’de sürekli bir anavatan ilan ettiler.
1898 Müslümanlar, Ruslar’a karşı Andican’da ayaklandılar.
1898 Pierre ve Marie Curie’nin radyoaktiviteyi gözlemlemeleri ve radyumu keşfetmeleri (Fransa).
1898 Plekhanov ve Lenin tesiri altındaki endüstri işçileri arasında Sosyal Demokrat Parti kuruldu.
1898 Rus Sosyal Demokrat Partisi kuruldu.
1899 Mehmet Emin (Yurdakul)’in “Türkçe Şiirler” adlı kitabı.
1899 Mustafa Kemal, Manastır Askeri İdadisi’ni bitirerek, İstanbul’da Harp Okulu Piyade Sınıfına girdi.
1899-1902 Güney Afrika’da İngiliz-Boer Savaşı. XX. yüzyıl
Şevket Koçsoy
Yorumlar
Yorum yap