116) 2008 DÜNYA’DA, KAŞGARLI MAHMUT YILI

2008 DÜNYADA,

KAŞGARLI MAHMUT YILI

UNESCO tarafından Kaşgarlı Mahmut yılı ilan edilen 2008’de Kültür Bakanlığı ve Türk Dil Kurumu birçok etkinlik gerçekleştirecek. UNESCO, 2008’i 1000. doğum yılı münasebetiyle Kaşgarlı Mahmut yılı…

ilan etti. Bu senenin ilk sözlüğümüz ve dilbilgisi kitabımız Divanü Lûgati’t-Türk’ün yazarı Kaşgarlı Mahmut adına kutlanacak olması, Türk dili ve Türk kültürü açısından önemli bir kazanç olarak görülüyor. Yazılışı, içeriği ve tek nüshasının bulunuşu bile belgesel filmlere konu olabilecek Divanü Lûgati’t-Türk’ün ve yazarı Kaşgarlı Mahmut’un ülkemizde ve dünyada tanıtımı için Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türk Dil Kurumu tarafından çalışmalar başlatıldı.

2008’in Kaşgarlı Mahmut yılı olması için girişimde bulunan Kültür Bakanlığı, yılı geniş

Kaşgarlı Mahmut’un Doğu Türkistan Kaşgar’daki sandukası

kapsamlı etkinliklerle ele almak istiyor. Bu kapsamda Divanü Lügati’t-Türk’ün tıpkıbasımı yapılacak ve Türkiye’nin onur konuğu olarak katılacağı Frankfurt Kitap Fuarı’nda sergilenecek. Kaşgarlı Mahmut’un Doğu Türkistan Kaşgar’da bulunan türbesi yerinde incelenecek, gerekirse restore edilecek. Bakanlığın planlamaya başladığı ilk etkinlik ise Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ile birlikte düzenleyecekleri uluslararası sempozyum. Almanya, İngiltere ve ABD’deki çeşitli üniversitelerde çalışan bilim adamlarının yanı sıra Rusya, Tataristan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Azerbaycan gibi Türk cumhuriyetlerinden birçok bilim adamının katılacağı sempozyumun ana teması Kaşgarlı Mahmut ve Divanü Lûgati’t-Türk olacak. Dünyanın ilk karşılaştırmalı dil bilimcisi olan Kaşgarlı Mahmut, aynı zamanda bütün Türk dünyasının ortak atası kabul ediliyor. Bunu dikkate alan bakanlık, Kaşgarlı Mahmut’u anma ve anlama etkinliklerine diğer Türk cumhuriyetlerinde ve doğum yeri olan Kaşgar’da da devam edecek.

Türk Dil Kurultayı, Kaşgarlı Mahmut için toplanacak

Türk Dil Kurumu da ulusal ve uluslararası çapta etkinliklerle bu yılı değerlendirmeyi hedefliyor. Türk Dil Kurumu’nun dört yılda bir düzenlediği Uluslararası Türk Dili Kurultayı’nın altıncısı bu yıl 20-25 Ekim günlerinde yapılacak. Kaşgarlı Mahmut’un bininci doğum yılı dolayısıyla kurultayın iki ana konusundan birisi Kaşgarlı Mahmut ve Divanü Lûgati’t-Türk olarak belirlendi. TDK Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, kurultayın duyurularında ve afişlerinde Divanü Lûgati’t-Türk’teki haritayı öne çıkardıklarını söylüyor. Dışişleri Bakanlığı ve büyükelçiliklerin katkılarıyla dünyanın en uzak noktalarında bile Türkçe öğreten, Türk dilini araştıran bütün bilim insanlarını belirledikleri belirten Akalın, bunların hepsini kurultaya davet ettiklerini söylüyor. Kurultayın yanı sıra, Hacettepe Üniversitesi ile birlikte TDK, mayıs ayında doğrudan doğruya Kaşgarlı Mahmut ve Divanü Lûgati’t-Türk konulu bilimsel bir toplantı düzenleyecek.

TDK, bu iki etkinliğin yanı sıra Kaşgar’da veya Urumçi’de Çin üniversiteleriyle birlikte uluslararası anma toplantısı düzenlemeyi hedefliyor. Şükrü Akalın, TDK’nın yayımladığı Divanü Lûgati’t-Türk’ün son baskısını 2005’te Kaşgarlı Mahmut’un türbesine armağan ettiklerini ifade ederek, “Şimdi orada Divanü Lûgati’t-Türk’ün dünyanın çeşitli yerlerindeki baskılarının yer aldığı bir kitaplığın oluştuğunu öğrendim. Kaşgar’da gerçekleştireceğimiz bu toplantıyla Kaşgarlı Mahmut’un ruhu şâd olacaktır.” diyor. Divanü Lûgati’t-Türk’ün Besim Atalay tarafından yapılan çevirisi geçen aylarda yeniden yayımlandı.