1) DESTAN VE ÖZELLİKLERİ NEDİR?
Yayin Tarihi 22 Şubat, 2009
Kategori TÜRK VE DÜNYA DESTANLARI
DESTAN
—————————————————————————————–
Toplumu derinden etkileyen savaş, kıtlık, afet vb. olayların olağanüstülüklerle bezendirilerek anlatıldığı manzum (bazen nazım- nesir karışık) uzun hikayelere denir.
Destanlar “Doğal-Yapay”olmak üzere ikiye ayrılır.
DOĞAL DESTANLAR
Gerçekte var olan herhangi bir olayın milletin dilinde yüzyıllar süren bir anlatımdan sonra bir ozan tarafından kaleme alınması sonucu oluşan destanlara denir.
Dünyadaki en önemli doğal destanlar:
Kalevala……………FİNLANDİYA
Mahabharata …… HİNT
Ramayana …………HİNT
Şant do Rölant……FRANSIZ
Nibelungen…………ALMAN
İgor…………………..RUS
Beovful………………İNGİLİZ
İliada……………….YUNAN
Odyssa ……………..YUNAN
Şehname……………İRAN
Gılgamış……………SÜMER
Oğuz Kağan………..TÜRK
Ergenekon………….TÜRK
Manas………………KIRGIZ
YAPAY DESTANLAR
Herhangi bir olaydan yola çıkarak bir ozanın destan kurallarına riayet edip oluşturduğu şiirlere denir.
Kaybolmuş Cennet ( Milton)
Kurtarılmış Kudüs ( Tasso)
İlahi Komedya (Dante)
Üç Şehitler Destanı (Fazıl Hüsnü Dağlarca)
Çanakkale Şehitlerine (Mehmet Akif)
TÜRK DESTANLARININ ÖZELLİKLERİ
— Çoğunlukla manzumdurlar (şiir şeklinde)
— Milli dil kullanılmıştır.
— Anonimdirler. (Türk Halkları tarafından anlatılmıştır.)
— Oluştukları dönemlerin özelliklerini taşımaktadırlar.
— Olağanüstü özellikleri çokça bulunmaktadır.
— Çok sonra yazıya geçirilmişlerdir.
— Türk Töresi ve Türklük Bilincinin yaşatılmasını sağlamıştır.
Bütün dünya edebiyatlarında olduğu gibi Türk Edebiyatının da ilk örnekleri destanlardır. Türk edebiyat geleneği içinde “destan” terimi birden fazla nazım şekli ve türü için kullanılmış ve kullanılmaktadır. Eski Türk Edebiyatı nazım şekillerinden mesnevilerin bir bölümü ve manzum hikâyeler, Anonim edebiyatta ve Âşık edebiyatında koşma veya mâni dörtlükleri ile yazılan veya söylenen ferdî, sosyal,tarihi, acıklı veya gülünç olayları tahliye tekniği ile çeşitli uslûplarla aktaran nazım türüne ve bu yazıda ele alınan kâinatın, insanlığın, milletlerin yaradılışını , gelişimini, hayatta kalma mücadelelerini ve çeşitli olay ve nesnelerle ilgili sebebi açıklayan ve Batı Edebiyatında “epope” terimiyle anılan eserlerin tamamı da Türk edebiyatı geleneği içinde “destan” adı ile anılmaktadır. Bütün dünya edebiyatlarının başlangıç eserleri olan destanlar, çeşitli konularda yaradılış hikâyeleri yanında, milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış bir kahramanın veya tarih olayının millet muhayyilesinde ortak sembol ve ifadelerle zenginleştirilmiş uzun manzum hikayeleridir. Destanlar bütün bir milletin ortak mücadelesini ortak değerler, kurallar, anlamlar bütünlüğü içinde yorumladığı ve yaşatıldığı toplumun geçmişini ve geleceğini temsil ettiği için dünya edebiyatının en ülkücü eserleri olarak kabul edilirler. Destanlar her zaman tarihî gerçekleri doğru biçimde nakletmezler. Destanlarda tarihi olay ve kahramanlar milletin ortak bilinçaltının, vicdanının istek, beklenti ,doğruları ve değerleri ile idealleştirilir, eski hatıralarla birleştirilerek tarihî gerçekmiş gibi anlatılırlar.Her milletin millî kimlik ve nitelikleri, ortak dünya görüşü , hatıra ve beklentileri yanında kusurları ve yanlışları da destanlarına yansır. Cihangirlik tutkusu, kuvvet, binicilik ve savaşcılık yanında verdiği sözde durma , acizlere ve mağluplara hoşgörü ile yaklaşma, yardımcı olma Türk destanlarında dile getirilen ortak değer ve kabullerdir. Türk destanları,kâinatın, insanın, kadının ve erkeğin yaradılışı, Türk milletinin doğuşu, çeşitli Türk devletlerinin kuruluş gelişme, çöküşleri, zafer ve yenilgileri gibi konularla beraber pek çok sebeb açıklayıcı efsaneyi de içinde barındırır. ilk örneklerinin manzum olduğu kabul edilen Türk destanlarından Kırgız Türkleri arasında yaşayan Manas destanı dışında bütünüyle günümüze gelebilen örnek bulunmamaktadır.Diğer Türk destanları çeşitli kaynaklarda özet, epizot, hatıra, kısaltılmış seçme metinler halinde bulunmaktadır.
Türk tarihine anahatlarıyla bakıldığında Türk hayatı fetihlerle başlamış ve yeni toprakları yurt edinerek gelişmiştir. ilk anayurt olan Orta Asya hiç bir zaman terkedilmemiştir. Türk halkları ilk anayurt olan Orta Asya’dan itibaren dünya coğrafyası üzerinde geniş alana yayılmış ve bugün yedi Türk cumhuriyetinde, pek çok özerk toplulukda ve çeşitli devletlerin idaresinde yaşamaktadır. Türk kültürü de tarih ve coğrafyadaki çok boyutluluğa paralel olarak çeşitlenmiş farklı seviye ve birikimlerle zenginleşerek ve farklılaşarak ancak ilk kaynaktan gelen ortaklıklarını sürdürerek günümüze ulaşmıştır. Bu sebeble Türk destanları da tarihî ve coğrafî çok boyutluluğun getirdiği dil ve kültür dairelerine paralel olarak çeşitlenmiştir. Türk destanları, anahatlarıyla kültür dâirelerine, kronolojik ve içinde teşekkül ettikleri veya muhafaza edildikleri siyâsî birliklere göre şöyle sınıflandırılmaktadırlar:
İslamiyetten Önceki Türk Destanları
1. Yaratılış Destanı
2. Saka Destanları
a. Alp Er Tunga Destanı
b. Şu Destanı
3. Hun-Oğuz Destanları
a. Oğuz Kağan Destanı
b. Atilla Destanı
4. Göktürk Destanları
a. Bozkurt Destanı
b. Ergenekon Destanı
5. Siyempi Destanları
6. Uygur Destanları
a. Türeyiş Destanı
b. Mani Dininin Kabulü Destanı
c. Göç Destanı
7. Saha-Hakas destanları
a. Er-Sogotox destanı
b. Han-Mirgen destanı
c. Maaday-Kara destanı
İslamiyetten Sonraki Türk Destanları
1. Kazak-Kırgız :Manas Destanı
2. Türk-Moğol : Cengiz Han Destanı
3. Tatar-Kırım: Timur ve Edige Destanları
4.Karahanlı Dönemi: Satuk Buğra Han Destanı
5.Selçuklu-Beylikler ve Osmanlı Dönemleri
a. Seyid Battal Gazi Destanı
b. Danişmend Gazi Destanı
c. Köroğlu Destanı
d. Sarı Saltuk Destanı
(Prof. Dr. Umay Günay)
Kaynaklar
1. Banarlı Nihat Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, Istanbul 1971.
2. Bang W. – R.R. Arat, Die Legende von Oghuz-Kaghan, Berlin ı932. Türkçe çevirisi, Oğuz Kağan Destanı,
Istanbul 1936.
3. Ebulgâzi Bahadır Han, şecere-i Terakime, fotokopi, Istanbul ı937.
4. Gökyay Orhan şâik, ” Han-nâme” Necati Lugal Armağanı, Ankara ı968.
5. inan Abdulkâdir, Tarihte ve bugün şamanizm, Ankara ı945.
6. Köprülü Mehmet Fuat, Türk Edebiyatı Tarihi, Istanbul 1928. ikinci baskı Istanbul 1982.
7. Moğolların Gizli Tarihi, çeviren Ahmet Temir, Ankara ı948.
8. Orkun H.N., Oğuzlara Dâir, Ankara ı935.
9. Ögel Bahaeddin, “Uygurların Menşe Efsanesi”, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi , Ankara 1947.
10. Ögel Bahaeddin , Türk Kültür Tarihi, Ankara 1962.
11. Türk Mitolojisi, Ankara 1971.
12. Sümer Faruk, Oğuzlar , Ankara 1967.
13. Togan Zeki Velidi, Umumî Türk Tarihine Giriş, Istanbul 1946
HAZIRLAYAN:
Yılmaz KARAHAN
Yorumlar
“1) DESTAN VE ÖZELLİKLERİ NEDİR?” yazisina 122 Yorum yapilmis
Yorum yap
tek kelimyle sizi kutluyorum…
saygılarımla
Münevver Düver
Korkulan şu; “Destanlar yaratan ve tarihin her devrinde, yeni destanlar yaratma potansiyeli olmak.”
Korkulan kim; Türk ve Türk kimliği.
Bugün ve yıllardır yok edilmeye çalışılan budur.
Fakat şunu bilmiyorlar; “Gelecekte var olan milletler, geçmişte var olanlardır.”
M.S: 395, kavimler göçünün başladığı tarihte, Avrupa’da hiç bir dil, hiç bir millet yoktur.
Ostrogotlar, vizigotlar vs. ve de yüzünüze gül suyu gotlar vardır.
Türkler ne zamandan beri vardır.
Bu Atatürk’ün yaptırdığı araştırmalarla beş bin yıldır.
Bugün biz, bunun daha da gerilerde olduğunu biliyoruz.
Gelecekte, tarihte var olan milletler var olacaktır.
Kimse Amerika’ya bel bağlamasın.
“Ağaca dayanma kurur, adama dayanma ölür.”
Kendine dayan, kendi özüne.
Vesselam.
…
Ve tabi, nefis bir yazı.
Destanlarımızın her biri ayrı ayrı, en kolay okunur şekilde basılı yayım olmalı.
Yetmez, çizgi roman olmalı.
Yetmez; sinema olmalı.
Millet olmayan, kendisini millet yapmak için, binlerce at çobanı ve hırsızı filmi yaparken, kızılderilileri, zencileri medeni yapmak için, yaptıkları katliamları, utanmadan binlirce sinema filme yaparken…
Ayıptır…
Çocuklarımıza, destanlarımızı öğretmek için, her hangi bir yerden talimat almaya gerek var mı.
Ve elbette, en baştan Dede Korkut.
cok tesekkür ederim harika hazırlamıssınız yalnız destanda plan ve destanın unsurları yok eklerseniz sevinirim.
gerçekten güzel olmuş çok işime yaradı hoca 2 artı verdi:D
gercekten süper olmuş diğer yerlere de baktım en güseli ve işime yarayan buydu teşekkürlerr….
çok güzel omuş ellerinize saglık..aradıgım ödevimi bu sayfada buldum sayenizde..sagolun:))))
milattan önce ve sonraki destanların ortak özellikleri yok eklerseniz çok sevinirim ( tşk )
gerçekten güzel olmuşşşşşşşşşşşş tşk
çok güzel olmuş çok tkş (hakan)
gerçekten çok güzel bir şey olmuş tek kelimeyle harika çok işime yaradı sağolun
tşkkrlr
çok tşk yaa.işime yaradı valla.en güzel sitede bu yani
süper olmuş teşekkürler yazılı için aradıgım konuydu bu çok işime yarayacak
tebrik ederim hem yazılı için hemde sınav için aradığım cevapları bulmamda yardımcı olan tek site teşekkürler
idare eder ama çook uzun
çok teşekkür ediyorum bu yazıyı yazan arkadaşıma süper olmuş ellerin dert görmesin … 🙂
gerçekten çok güzel olmuş teşekkürlerrr…
gerçekten çok qüzell olmuşş:) çok teşekkürr::D
güzel olmuş elinize sağlık ama destanların islamiyet öncesi ve sonrası farklı ve ortak özelliklerini koymamışsınız. koyarsanız sevinirim…
evet ya ben çok beğendim diğer sitelerede baktım ama pek anlatamamışlar çok sağolun harika olmuş işime yaradı
çok güzel olmuşşş
TEBRİKLERRRR….
gerçekten fevkalade olmuş bülent ersoyun deyimiyle fevkaladenin fevkinde very very teşekkürler
çoq saoLun baya yardımcı oLdu..(=
iyi ki internet var vede çoooooook teşekkürler bana çok yardımcı oldu
Çok güzel bilgiler sunmuşsunuz. Çok teşekkür ederim.
süper ya gerçekten
GERçekten çok tşk ederim çok süper olmuşşşşşşşşşşşş=)
TEŞEKKÜRLER…
Vallahi bu siteyi kurmanız iyi olmus sağolun
hocann vediği bütün başlıkları vermişsinzz saolun..
bu siteyi bizim hocayada göstermek lazım edebiyat ögretmani ama edebiyattan anladıgı yok
güzel
güzel iyi bilgiler koymuşsunuz süper olmuş:D:)=)….xD
teşekkürker çok güzel çok işime yaradıellerinize sağlık
allah sizden razı ossun xd
teşekkürlr ama kşke brz kısa yzsaydınz yinede güzel olmuş xD
bu sayfayı hazırladığınız için sağolun
tebrikler çok yardımcı oldunuz saolun
Tek kelime ile harika. İsime cok yaradı cok tesekkürler. Ellerinize saglık cok ihtiyacım vardı bu konuya, özellikle TÜRK destanına cok sagolun.
çok işime yaradı çok tşk ediyorumm:D
çok güzel olmuş ama!yazması çok zor yhuuuuuuu
tebrikler çok güzel yazmışsınız
helal olsun biraz daha ekleme yapın
turk edebiyatının en guzel konusu
tesekkur ederim
edebiyattan 72 aldım sizin sayenizde :D:D:D::D:D:D:
seni seviommmmmmmmm güzelll
sizlerin sayesinde edebiyat dersinden 95 aldım ve çok sevinçliyim
çok teşekkürler
teşekkürler işime yaradı
Gerçekten çok işime yaradı emeğe saygı teşekkürler.
coook tesekürler cok güzel olmus ödevimde cok yardımcı oldunuz :)))))))))
çoq qzl olmuş eline sağliq işime yaradı =))
gerçekten çok güzel çok yardımcı oldu
heLaL olsun çok güzel ellerine saqlık
..çok tesekkürler aradığımı buldum sonunda:D
aradığımı buldum sağ olun ama şu fazlalıkları lütfen kaldırın 🙂
o nelan up uzun yaz yaz bitmez
ALLAH razı olsun …
ellerinize sağlık çok güzel olmuşşşşşşşş
ya biraz daha açık şekilde anlatrsanız çok sewinirim (tşklr) 😀
Allah razı olsun bunu yazanlardan cümleten sevgilerimle
maddeler halinde olsaydı cok güzel olurdu
süper olmuş mahşallah
Çok teşekkür ederim. Bu gün Yazılımız vardı not aldım İnşallah İyi Geçer. 🙂
süpermiş ya
çıktısını aldım ögretme gosterdim bastan sona okutturp artı verde =D
süpR 0Lmş sa0Ln yHa…
emeği geçen herkese teşekkürler çok güzel olmuş…:)
gerçekten çok güzel olmuş Allah bu yazıyı bu kadar kaynaktan araştırıp derleyenden razı olsun..
çok işime yaradı çooooooook tşk ederim:D
Ellerinize sağlık harika olmuş
walla cok ama cok tesekkurler.çok işime yaradı saolunn 🙂
çok güzel bi paylasım teşekkürler dönem ödevimi yaptım
kim bu sayfayı yapmışsa Allah razı olsun
süpersiniz sizin sayenizde sözlü notum birazda olsa yükseleceği için çok teşekkür ederim ellerinize sağlık:)
COK GUZEL ANLATMISSINIZ TESEKKUR EDERIM
güzellllllllllllll
Çok yardımcı olduu sağolun emeğinize sağlık…
cok guzel ve harıka olmus ellerınız dert gormesın hoca 5+ verdi cok tesekkur ederım….
teşekkürler ya çook işime yaradı ellerinize sağlık 😉
cok guzel ve harıka olmus ellerınız dert gormesın hoca kaç verdi bilmiyorum ama cok tesekkur ederım….
gerçekten çook işime yaradı çok saolun kusursuz güzel diyorum çok saolun ellerinize sağlık 😀
ya ben bu siteyi gerçekten hergün ziyaret ediceem süper yaa gerçekten çook saolun 😉 😉 😉 😀 😀 😀 🙂 🙂 🙂 ;'(
çoook teşekkür ederm bana çok yardmcı oldu 🙂 bu arada bulamasaydm bu sefer edebiyatçı beni öldürecekti.. 🙂 :* 😀
pek güzel olmuş elinize sağlık cok yardımcı oldunuz:)
ewtgüzel olmuş saolun..
güzel hazırlanmış işe yarar şeyler var yani
eyw saol aradıgım bilgileri buldum
walla çok yardımcı oldu bu bilgiler kesin 5 alırız :)))
yani bende bu bilgilerle filozof olurum.HATTA BENDE DESTAN YAZABİLİRİM.BAK BİR ANDA EDEBİ YAZAR OLDUM
eywallah koçum
TEK KELİMEYLE MÜKEMELLLLLLLLLL ÇOOOKKK SAOLUNNNNNN BAŞBELASI HOCAMIN İSTEDİĞİ GİBİİİ HİÇ BİR KUSURU YOKK :)))))))))))))))))) 🙂 🙂 🙂 🙂 🙂 🙂 🙂 🙂 ): :)) 🙂 ::) ) :: ) 🙂 ): :): ):
ya varya süper siziniz BU ÖDEVİDE YAPTIM baska hiç bişey istemiyom şimdiden sözlüden kurtardım :D:D
Bu Site Sayesinde Ödevimi En güzel Şekilde Hazırladım.Çok Teşekkür Ederim.Emeğiinize Sağlık.ALLAH Razı Olsun.
ya gerçektende güzel bi site bundan sonra ihtiyacım olduğunda buraya girip bilgi alıcam çok tşk ederim emeğe saygı Allah razı olsun
gerçekten güzel olmuş çok işime yaradı
tsk
süpersiniz ya 🙂 hatta bir tanesiniz 😀
Teşekkürler. Allah razı olsun. Çok yardımı oldu. Lise 2 Ögrencisi olarak 😉 Kitap çok az bilgi oldugundan çok iyi oluyor bu tür yazılar 🙂 Saygılar …. 🙂
Çok teşekkür ederim.Bana çok yardımcı oldu.
🙂
Teşekkürler
çok teşekkür ederim ellerinize sağlık gerçekten çok güzel olmuş öğretmen bu ödeve bir tane 100 yetmaz dedi ve sözlü notumada 100 werdi :))
gercekten qzl br soz 🙂
cok yardımcı oldu bu blgı 🙂
Walla ne yalan söylüyüm…Kısa ve öz olmuş(!)
çok güzel hazırlayanlar çok saolsun çok yardımcı oldular…:)
Çok teşekkürler ödevime çok yardımcı oldunuz
Çok şükürrr adam akıllı bi siteye denk geldik 😀 teşekürler
çok sağolun tez ödevime yetiştiniz Allah razı olsun
Allah razı olsun sizden sayenizde iyi notlar alıyorum
çokkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk tşk edebiyat ödevinden kurtardınızzz… ayrıca güzelde anlatılmışşşş. 🙂 🙂 🙂 🙂 🙂
bn sizi kutluyorum ck rahatca istedğm konuyu elde edyrm ama ara sırada blmdğmda sinirlerim bzluyor ve kendime konsantara olamıyorum şimdiden TEŞEKKÜRLR 😀 😀 😀 😀
çok teşekkür ederim çok güzel olmuş sınavım çok iyi geçti 🙂 🙂
çokkk saol thank very much
çokkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk teşekkürlerrrrrr xo
Çok Saol ..
TEŞEKKÜRLER ÇOK YARDIMCI OLDUNUZ 🙂 😀
GÜZELLLLLLLLL
bilgiler beni tazeledi hazırlayana çok teşekürler 😀 😀 😀
çok güzel yha!
abi çok iyi yhaaa 🙂